หลังจากคณะรัฐมนตรีอนุมัติให้ดำเนินโครงการมาตั้งแต่ปี 2547 กระทั่งปัจจุบัน “โครงการนิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล” ที่จ.ปัตตานี คืบหน้าไปได้ไม่มากนัก ทั้งที่ส่วนหนึ่งเป็นความต้องการของคนในท้องถิ่น ที่คาดหวังว่าหากมีนิคมฯ แห่งนี้เกิดขึ้น จะส่งผลดีต่อคนในท้องถิ่น มีการจ้างงานเกิดขึ้น และทำให้แรงงานไทยที่ไปทำงานในประเทศมาเลเซีย กลับมาทำงานที่บ้าน ขณะที่มุมมองที่แตกต่างออกไปกลับมองว่า ค่าแรงขั้นต่ำในเมืองไทยวันละ 300 บาท ไม่เพียงพอที่จะดึงดูดให้คนกลับมา และแรงงานส่วนใหญ่อายุเกินกว่า 40 ปี ซึ่งไม่ได้เป็นที่ต้องการของโรงงานอุตสาหกรรมแล้ว ขณะที่อีกด้านหนึ่งมองว่าอุตสาหกรรมจะส่งผลกระทบต่อประมงพื้นบ้าน และก่อมลพิษให้เกิดขึ้นในท้องถิ่นด้วย

10 ปี ทุ่มงบหนุนเกือบ 600 ล้าน

แต่ความไม่คืบหน้าของนิคมอุตสาหกรรมแห่งนี้ ไม่ได้เกิดจากความขัดแย้งทางความคิดของคนในชุมชน 3 จังหวัดภาคใต้ แต่อย่างใด แต่กลับถูกมองว่าเป็นเรื่องของรัฐบาลที่ไม่จริงจังที่จะดำเนินการมากกว่า แม้ว่าที่ผ่านมา มีการสนับสนุนงบประมาณ เพื่อดำเนินการในส่วนต่างๆ ไปเกือบ 600 ล้านบาทแล้วก็ตาม

จริงใจจะเดินหน้าหรือแค่เป็นทางผ่านของโครงการอื่น

ขณะที่ความเคลื่อนไหวล่าสุดของนิคมฯ แห่งนี้คือ การลงตรวจพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมฮาลาล ที่จ.ปัตตานี ของ นายณัฐวุฒิ ใสยเกื้อ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงพาณิชย์ เมื่อวันที่ 30 สิงหาคม 2556 ซึ่งเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ว่า เป็นสัญญาณของรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ที่ต้องการสานต่อนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลอย่างจริงจัง หรือเพียงเพราะนิคมฯฮาลาล เป็นหนึ่งในหลายโครงการที่บรรจุในแผนแม่บทเพื่อการพัฒนาพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนใต้ (สงขลา ปัตตานี สตูล ยะลา และนราธิวาส) ภายใต้แผนงานพัฒนาเมืองท่าและเมืองอุตสาหกรรม ซึ่งในนั้นปรากฏโครงการพัฒนาท่าเรือน้ำลึกปัตตานี และโครงการพัฒนาอุตสาหกรรม เพื่อรองรับท่าเรือน้ำลึก นั่นหมายความว่า หากโครงการนิคมฯ แห่งนี้ เดินหน้าอย่างจริงจังโครงการท่าเรือน้ำลึกปัตตานี อาจเป็นโครงการต่อไปที่ตามมา

ปมขัดแย้งกว้านซื้อที่ดิน

นอกจากข้อสันนิษฐานข้างต้นแล้ว อีกประเด็นหนึ่งที่ถูกจับตามองว่า นิคมฯฮาลาลสร้างความเปลี่ยนแปลงให้เกิดขึ้นในพื้นที่ปัตตานี นั่นคือ ความผันผวนของราคาที่ดิน จนหลายรายผันแปรเป็นความขัดแย้ง ในการกว้านซื้อที่ดินทั้งข้ออ้างว่าเพื่อดำเนินโครงการนี้ หรือพื้นที่โดยรอบ ที่จะเปลี่ยนจากที่ดินราคาถูกมาเป็นทำเลทองในพริบตา

รายงานวิจัย “วิเคราะห์ปัญหาและแนวทางการบริหารจัดการที่ดิน บริเวณลุ่มน้ำสายบุรี” ระบุว่า ที่ดินย่าน อ.ปานาเระ สายบุรี มีปัญหาสืบเนื่องจากการจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรมฮาลาล บริเวณพื้นที่ต.น้ำบ่อ บ้านท่าสู ต.บางเก่า อ.สายบุรี ทราบกันโดยทั่วไปว่าเป็นพื้นที่ที่จะจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรม ในระยะที่ 1 รวม 933 ไร่ และในระยะที่สองอีกประมาณ 1,000 ไร่ ซึ่งยังไม่ได้กำหนดว่าจะสร้างที่ไหน

งานวิจัยตั้งข้อสังเกตว่า กลุ่มทุนซื้อไปแล้วในหลายพื้นที่ ที่ดินได้หลุดมือจากชาวบ้านไปอยู่ในมือกลุ่มทุนหลาย กลุ่ม ส่วนพื้นที่สร้างนิคมฯ ซึ่งเป็นพื้นที่ของชาวบ้านเดิม บางพื้นที่มีปัญหาเอกสารสิทธิทับซ้อนกัน แย่งชิงที่ดินกันอยู่แต่เดิม โดยไม่คิดว่าในอนาคตที่ดินจะเปลี่ยนมือ แต่ในระยะหลังที่ดินมีราคาสูง เมื่อมีการพัฒนานิคมฯ จึงมีการจับจองบ้าง ขายสิทธิบ้าง และมีความขัดแย้งเรื่องแนวเขตทับซ้อนกันบ้าง แม้จะมีแผนกำหนดเขตนิคมฮาลาลในเนื้อที่ 933 ไร่ แต่ความเป็นจริงสามารถทำได้เพียงสิบไร่กว่า ส่วนที่เหลือชาวบ้านไม่ยอมขาย เหตุเพราะเดิมพื้นที่ที่ชาวบ้านถือครองนั้น จะขายให้กับนายหน้าที่มาติต่อซื้อที่ดินทำอุตสาหกรรมต่าง ๆ ในราคาเพียงไร่ละ 40,000-60,000 กว่าบาท แต่ยังไม่ได้จ่ายเงิน เป็นเพียงสัญญาจะซื้อจะขาย แต่ตอนหลังทราบว่า มีบริษัทในจ.ปัตตานี ต้องการซื้อที่ดินในราคาสูงกว่า โดยเสนอราคาเป็นไร่ละแสนบาท ชาวบ้านจึงไม่ขายให้นิคมฯ แม้จะกำหนดแผนไว้แล้วก็ตาม

อย่างไรก็ตาม ข้อมูลเบื้องต้นจากการระดมความคิดเห็นประชาชนเกี่ยวกับการซื้อขายที่ดินใน 3 จังหวัดชายแดนใต้ พบว่า ที่ดินเกิดการเปลี่ยนมือมากที่สุด นับแต่เริ่มยุทธศาสตร์การพัฒนาพื้นที่ภาคใต้หรือเซาท์เทิร์นซีบอร์ด

พื้นที่เป้าหมายโครงการอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล

ความไม่สงบอีกปมที่ถูกโยง

นอกจากนี้ยังมีประเด็นสำคัญอีกประเด็น ที่ถูกนำมาเกี่ยวข้องเชื่อมโยงกับการดำเนินการแทบทุกอย่างในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ นั่นคือสถานการณ์ความไม่สงบในพื้นที่ ยูโซะ (นามสมมติ) ผู้นำชุมชน กล่าวถึงเหตุการณ์ความไม่สงบที่เกิดขึ้นบริเวณเขตนิคมฯ ว่า ชาวบ้านโดยมากเชื่อว่าเป็นฝีมือการสร้างสถานการณ์ของเจ้าหน้าที่รัฐและผู้เสียประโยชน์ทางธุรกิจ มากกว่าเป็นฝีมือของขบวนการก่อความไม่สงบ ยูโซะตั้งข้อสังเกตว่า เหตุการณ์ยิงถล่มอาคารศูนย์บริการฯ เผาทำลายสิ่งปลูกสร้าง มักเกิดในระหว่างรอยต่อรัฐบาล โดยเฉพาะเมื่อมีคำสั่งเดินหน้าโครงการ เหตุการณ์ยิงถล่มด้วยอาวุธสงคราม 66 นัด เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2552 ส่งผลให้ตัวอาคาร กระจก และฝาผนัง อาคารศูนย์บริการเบ็ดเสร็จครบวงจรได้รับความเสียหายและยังไม่ได้รับการซ่อมแซมจนบัดนี้

หากย้อนรอยถอยกลับไป เมื่อต้นปี 2550 เคยเกิดเหตุการณ์ข่มขวัญในลักษณะแบบเดียวกันนี้มาแล้ว 2 ครั้ง ครั้งแรก เป็นเหตุการณ์เผาท่อน้ำขนาดใหญ่ ที่ทางนิคมฯ ฮาลาล นำมากองเตรียมต่อท่อดึงน้ำจากแม่น้ำสายบุรี มาใช้ในนิคมอุตสาหกรรมฯ ส่งผลให้ผู้ดำเนินโครงการเร่งนำท่อฝังดิน ต่อท่อเชื่อมสู่แม่น้ำสายบุรีในเวลาต่อมา ครั้งต่อมาเป็นเหตุการณ์เผารถแบคโฮ ที่เข้ามาเกลี่ยพื้นที่เตรียมสร้างถนน 4 เลน เข้านิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล ส่งผลให้การก่อสร้างถนนไม่คืบหน้าเท่าที่ควร กระทั่งถึงบัดนี้แม้จะมีการปักเสาไฟฟ้าแรงสูงเข้าไปในพื้นที่นิคมฯฮาลาลเสร็จไปแล้วก็ตาม แต่ทุกอย่างก็ยังสงบเงียบ และไม่มีทีท่าว่าจะเดินหน้าต่อไปเมื่อใด กระทั่งล่าสุด ที่มีเสียงตอบรับอย่างชัดเจนจากประธานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดเชียงใหม่ ที่จะให้เกิดนิคมฯ ฮาลาลภาคเหนือขึ้น และดูแนวโน้มจะเป็นจริงมากขึ้นด้วย

ร่วมเป็นแฟนเพจเฟสบุ๊คกับ TCIJ ออนไลน์

www.facebook.com/tcijthai