ย้อนดูหลักสูตร ‘โตไปไม่โกง’ ของ กทม.

ย้อนไปเมื่อช่วงปี 2553 ในขณะที่การเมืองไทยกำลังร้อนระอุ กรุงเทพมหานครได้เพิ่มหลักสูตรการเรียนการสอนโรงเรียน กทม. ในชื่อหลักสูตร ‘โตไปไม่โกง‘ (Anti Corruption)  โดยระบุว่าเพื่อปลูกจิตสำนึกด้านการต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชั่น   หลักสูตรนี้ได้ออกแบบ พัฒนาและปรับปรุงโดย กทม. (โดยการบริหารงานของพรรคประชาธิปัตย์) ร่วมกับสถาบันบัณฑิต พัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) และองค์กรเพื่อความโปร่งใสในประเทศไทย

ในครั้งนั้น การประชาสัมพันธ์หลักสูตรนี้ต่อสารธารณะโดยตัวแทนของ กทม. ได้ระบุว่าปัญหาการทุจริตคอรัปชันเป็นเรื่องที่ทุกภาคส่วนเห็นตรงกันว่า เป็นสิ่งกัดกร่อนสังคมไทยและนำไปสู่ปัญหาอื่น ๆ ทั้งในเรื่องของความยากจน ความด้อยพัฒนา การซื้อสิทธิ์ขายเสียง การเอาเปรียบกันอย่างไม่เคารพกติกา ฯลฯ ทั้งนี้ กทม. เล็งเห็นถึงความสำคัญในการสร้างคุณค่าและปลูกจิตสำนึกให้แก่เยาวชนตั้งแต่วัยเยาว์ โดยการปรับปรุงหลักสูตรการเรียนการสอนของโรงเรียน กทม. เพื่อปลูกจิตสำนึกด้านการต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชั่น จึงได้เกิดโครงการโตไปไม่โกง เพื่อบรรจุเข้าในหลักสูตรการเรียนการสอนของโรงเรียนสังกัดกทม.  ทั้งนี้โรงเรียนจะเป็นสถาบันหลักทางสังคมที่มีบทบาทอย่างยิ่งในการหล่อหลอมให้เยาวชนไทยเติบโตเป็นคนที่มีศักดิ์ศรี เชื่อมั่นในความสุจริต และต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชันอีกด้วย

หลักสูตรโตไปไม่โกง (Anti Corruption) ถูกเพิ่มเข้าไปในหลักสูตรการเรียนการสอนสำหรับนักเรียนชั้นอนุบาลและประถมศึกษา มีการฝึกอบรมครูผู้สอนให้มีความเข้าใจในเนื้อหา และมีทักษะที่เพียงพอในการสื่อสาร สามารถถ่ายทอดแนวคิดเรื่องคุณธรรมจริยธรรมเพื่อการต่อต้านคอร์รัปชั่นไปสู่นักเรียนกลุ่มเป้าหมาย รวมทั้งเผยแพร่และรณรงค์เรื่องการต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชั่นไปสู่สาธารณชนในวงกว้าง โดยโครงการนี้ได้เริ่มดำเนินงานตั้งแต่ช่วงเดือนพฤษภาคม 2553 กลุ่มเป้าหมายหลัก ได้แก่ ครูและนักเรียนระดับชั้นอนุบาลและประถมศึกษา 1-3 สังกัดโรงเรียนกรุงเทพมหานคร จำนวนรวม 436 โรงเรียน

หลังรัฐประหาร ‘ประยุทธ์’ ผลักดันเป็นวาระแห่งชาติ

ในเดือนพฤษภาคม 2558 หลังการรัฐประหารของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) 1 ปี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้เห็นชอบข้อเสนอของกระทรวงศึกษาธิการ  นำแนวโครงการ 'โตไปไม่โกง' นี้บรรจุเป็นหลักสูตรของสถาน ศึกษาในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการทุกแห่ง รวมถึงในสังกัดกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น โดยจะมีการเพิ่มเรื่องการเรียนแบบ E-Learning ตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงมัธยมศึกษา และจะมีการจัดทำหลักสูตรเป็นการ์ตูนแอนนิเมชั่น เพื่อให้สะดวกต่อผู้เรียนและผู้สอนด้วย

พล.อ.ประยุทธ์ ได้ออกมาระบุต่อสาธารณะหลายครั้งเกี่ยวกับหลักสูตร 'โตไปไม่โกง' นี้ว่า โครงการดังกล่าวดำเนินการภายใต้หลักความดี 5 ประการ ในการช่วยสร้างชาติและต่อต้านการทุจริต ประกอบด้วย ความซื่อสัตย์สุจริต คือ การยึดมั่นในความสัตย์จริงและสิ่งที่ถูกต้องดีงาม  รู้จักแยกแยะถูกผิด ปฏิบัติต่อตนเองและผู้อื่นโดยชอบ ไม่คดโกง การมีจิตสาธารณะ คือ การมีจิตสำนึกเพื่อส่วนรวม ตระหนักรู้ การให้สังคมส่วนรวม มีความรับผิดชอบต่อตัวเองในการกระทำใด ๆ เพื่อไม่ให้เกิดผลเสียหายต่อส่วนรวม และพร้อมจะเสียสละประโยชน์ส่วนตน เพื่อรักษาผลประโยชน์ส่วนรวม ให้เป็นสิทธิและหน้าที่ที่ทุกคนต้องดูแลกันทั้งหมด ความเป็นธรรมทางสังคม คือ การปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างเสมอภาคและเท่าเทียมกันอย่างมีเหตุผล ไม่เลือกปฏิบัติต่อเพศ เชื้อชาติ ชนชั้น สถานะทางเศรษฐกิจและสังคม กระทำอย่างรับผิดชอบ คือ การมีจิตสำนึกในบทบาทหน้าที่ของตัวเอง และปฏิบัติหน้าที่ให้ดีที่สุด เคารพกฎเกณฑ์กติกา พร้อมทั้ง ให้ตรวจสอบการกระทำได้เสมอ หากมีการกระทำผิดก็พร้อมที่จะยอมรับและแก้ไข และสุดท้าย เป็นอยู่อย่างพอเพียง คือ การดำเนินชีวิตโดยยึดหลักความพอประมาณ ซื่อตรง ไม่ละโมบโลภมาก รู้จักยับยั้งชั่งใจ ไม่เอาเปรียบหรือเบียดเบียนตัวเองและผู้อื่น ถือเป็นการน้อมนำ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ทรงเน้นความพอดี พอสม พอควร แก่ฐานะ ความมีเหตุมีผล และการมีภูมิคุ้มกันมาเป็นแนวคิดแนวปฏิบัติ ซึ่งหลักสูตรนี้จะเป็นการบ่มเพาะเมล็ดพันธุ์ด้านคุณธรรม-จริยธรรม ให้กับเยาวชน ตั้งแต่ระดับอนุบาลจนถึงมัธยมปลาย ในการต่อสู้กับกระแสวัตถุนิยม ทุนนิยม ด้วยปัญญา อย่าง เช่น พระมหาชนก หากใช้ปัญญาแล้วจะป้องกันปราบปรามทุจริตภายในบ้านเมืองได้…

จากนั้นในเดือนมิถุนายน  2558  คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (กพฐ.) ได้ออกมาระบุว่า ขณะนี้สำนักงานคณะ กรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ได้ร่วมมือกับคณะกรรมการต่อต้านการทุจริตแห่งชาติ (คตช.) จัดหลักสูตรโตไปไม่โกง โดย สพฐ.ได้ส่งครูผู้สอนระดับชั้นอนุบาล 1-ประถมศึกษาปีที่ 3 เข้ารับการอบรมเพื่อเตรียมความพร้อมของครูผู้สอนให้เข้าใจเนื้อหา และการใช้สื่อการเรียนการสอนของหลักสูตรดังกล่าว ที่สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) เนื่องจากจากในปีการศึกษา 2558 นี้ จะมีการจัดการเรียนการสอนหลักสูตรโตไปไม่โกงในระดับชั้นอนุบาล 1-ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  โดยจัดให้มีการเรียนการสอน 1 ชั่วโมงต่อสัปดาห์  ทั้งนี้ สพฐ.จะเริ่มทำโครงการอบรมครูระดับชั้นอนุบาล 1-ประถมศึกษาปีที่ 3 ก่อน 2 รุ่น และจะจัดอบรมครูระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 ซึ่งหลักสูตรนี้จะเป็นการมุ่งเน้นไปที่ตัวนักเรียนโดยตรง โดยเริ่มปลูกผังค่านิยมโตไปไม่โกงตั้งแต่ในระดับเด็กเล็ก ที่จะโตขึ้นมาเป็นอนาคตของชาติ และนอกจากโครงการดังกล่าวแล้ว สพฐ.ยังได้ดำเนินโครงการ สพฐ.ใสสะอาด ที่มีการประเมินสำนักงานเขตพื้นที่ และประเมินโรงเรียนทุกเขต ทุกโรงเรียน เริ่มในวันที่ 1 ตุลาคม 2558  รวมถึงโครงการโรงเรียนสุจริต ที่ร่วมมือกับสำนักงานคณะ กรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ด้วย

และในเดือนมกราคม 2559 ที่ผ่านมา พล.อ.ประยุทธ์ ก็ยังได้มอบหมายกระทรวงยุติธรรมไปปรับปรุงเพิ่มเติมแก้ไขกฎหมายให้ครอบคลุมในการเพิ่มหลักสูตรโตไปไม่โกงให้กับสถาบันการศึกษาภายใต้สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษา (สพฐ.) อีกด้วย

สแกนหลักสูตร อนุบาล 1 – ม.6

เนื้อหาของหลักสูตรโตไปไม่โกงนี้ มุ่งเน้นการสอนให้เด็กยึดมั่นในค่านิยม 5 ประการดังกล่าวข้างต้น  โดยหลักสูตรนี้ระบุวัตถุประสงค์ คือ 1. เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรู้ให้รู้จักอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างสันติบนพื้นฐานของความถูกต้องและเป็นธรรม 2. เพื่อสร้างจิตสำนึกคุณธรรมของนักเรียนให้ไม่เห็นแก่ตัวไม่เอาเปรียบผู้อื่นรู้จักจำแนกชั่วดีสามารถแยกแยะความผิดและความถูกต้องเพื่อเป็นภูมิคุ้มกันต่อปัญหาทุจริตคอร์รัปชัน  3. เพื่อพัฒนาให้นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ได้แก่ ความซื่อสัตย์สุจริตการมีจิตสาธารณะการรู้รับผิดชอบ และมีวินัยและรักความพอเพียง และ 4. เพื่อพัฒนาสมรรถนะในการคิดและมีวิจารณญาณในการแก้ไขปัญหาของนักเรียน ให้คิดเป็นและปฏิบัติอย่างถูกต้องกล้าหาญและมีคุณธรรม

ตัวอย่างกิจกรรมเด็กเลี้ยงแกะ (กิจกรรมในระดับชั้นอนุบาล 1-2)

ตัวอย่างกิจกรรมโปสเตอร์หาเสียง (กิจกรรมในระดับชั้น ป.6)

แบบฝึกหัดการวิเคราะห์และให้เหตุผลของเนื้อเรื่อง ภาพยนตร์สั้นโตไปไม่โกง (กิจกรรมในระดับชั้น ม.4)

เนื้อหาหลักสูตรมี 5 สาระสำคัญ ได้แก่ สาระที่ 1 ความซื่อสัตย์สุจริต, สาระที่ 2 การมีจิตสาธารณะ, สาระที่ 3 ความเป็น ธรรมทางสังคม, สาระที่ 4 กระทำอย่างรับผิดชอบ และสาระที่ 5 เป็นอยู่อย่างพอเพียง  มีการใช้เครื่องมือการเรียนรู้ เช่น การเล่านิทาน, เกม, เพลง, คำคล้องจอง, วาดภาพระบายสี, พับกระดาษ และงานประดิษฐ์ เป็นต้น โดยมีความเข้มข้นของ เนื้อหาและกิจกรรมมากขึ้นตามการเรียนรู้ของนักเรียนระดับต่าง ๆ และยังให้นักเรียนจัดทำสมุดบันทึก 'โตไปไม่โกง' เพื่อบันทึกคุณค่าความดี 5 ประการ และยังให้บันทึกความดีและความรู้สึกของตนเองเมื่อจบการเรียนการสอนหลักสูตร 'โตไป ไม่โกง' นี้ทุกคาบเรียนอีกด้วย

จากนี้ไป  ลูกหลานของเราที่กำลังศึกษาเล่าเรียนในสถานศึกษาทั่วประเทศ จะได้รับการกล่อมเกลาให้เป็นคนดีที่ ’โตไปไม่โกง’ สมดังเจตนารมย์ของหลักสูตรหรือไม่ ? เป็นเรื่องที่ประชาชนต้องติดตามพิสูจน์เอาเอง

อ่านเนื้อหาหลักสูตรและกิจรรมทั้งหมดได้ที่:

http://growinggood.org/category/course/year/

ดูภาพยนตร์สั้นของโครงการโตไปไม่โกง (ผลิตโดย GTH) ทั้งหมดได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=CzBUxDHHf08&list=PLM8PrFP5KW8nBRjSxVr5nwGFJdfaJHHaR

อ่าน 'จับตา': “จำนวน ‘ห้องเรียน’ ในสังกัด สพฐ."
http://www.tcijthai.com/tcijthainews/view.php?ids=6043