ย้อนดูไทม์ไลน์ ‘นิคมฮาลาล’ กับความหวังพัฒนาเศรษฐกิจชายแดนใต้ที่ไม่สามารถเป็นได้จริง  กนอ.เข็นไม่ไหวประกาศหยุดดำเนินการ-ส่งไม้ต่อให้ ศอ.บต. ดูแลต่อเมื่อปี 2559 พบมีความพยายาม ‘ปัดฝุ่น’ ครั้งแล้วครั้งเล่า ทั้งดึง ‘หะยีสะมะแอ ท่าน้ำ’ เป็นแกนนำตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ดึงทุนนอกพื้นที่ ทุนต่างประเทศ เข้าร่วม ล่าสุดกลายเป็นที่พักพิงชั่วคราวให้กับผู้ที่เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้าน หลังสื่อต่างประเทศระบุดำเนินการไม่ถูกสุขลักษณะ แม่ทัพภาค 4 นำสื่อมาเลเซียเข้าตรวจสอบ แฟ้มภาพ TCIJ

นิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล หรือ นิคมอุตสาหกรรมฮาลาล ในพื้นที่ ต.บ้านน้ำบ่อ อ.ปานาเระ จ.ปัตตานี เริ่มโครงการมาตั้งแต่ 2547 แต่ต้องหยุดชะงักลงเมื่อประมาณปี 2556 เนื่องจากความไม่สงบในพื้นที่ โดยศูนย์บริการเบ็ดเสร็จครบวงจรของนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลที่ผ่านมาเคยถูกวางเพลิง 2 ครั้ง ทำให้ห้องประชุมใหญ่และอาคารผลิตได้รับความเสียหาย ขณะที่ช่วงก่อสร้างก็มีการลอบวางระเบิดในละแวกใกล้เคียงเพื่อโจมตีเจ้าหน้าที่ระดับสูงและเผาอุปกรณ์ก่อสร้างเป็นระยะด้วย ทำให้ไม่สามารถดำเนินการได้จริง จนภาครัฐประกาศยุติเขตอุตสาหกรรมฮาลาลไปเมื่อปี 2559 และทิ้งร้างพื้นที่มาระยะหนึ่ง กระทั่งปลายปี 2560 มีแนวคิดโอนย้ายนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลมาอยู่ในความดูแลของศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) จากนั้นก็พบข่าวคราวความเคลื่อนไหวเรื่อยมา ล่าสุดต้นปี 2561 พบว่ามีการจัดพื้นที่บางส่วนในนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลให้ผู้เข้าร่วม ‘โครงการพาคนกลับบ้าน’ ใช้เป็นสถานที่พักพิงชั่วคราวและฝึกอาชีพ

ไทม์ไลน์ ‘นิคมอุตสาหกรรมฮาลาล’ ปี 2545-2561

ปี 2545 มีรายงานระบุว่าบริษัท ฟาตอนี อินดัสทรีส์ จำกัด ต้องการตั้งโรงงานแปรรูปไก่แช่แข็งป้อนตลาดตะวันออกกลาง ระหว่างทำการศึกษาทราบว่าการนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (กนอ.) กำลังจะจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรมในเขต จ.ปัตตานี สนองนโยบายการส่งเสริมให้ภาคใต้เป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล ตามยุทธศาสตร์แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ฉบับที่ 9 ‘การเป็นประเทศศูนย์กลาง’ บริษัทต้องการเข้าไปตั้งโรงงานในเขตนิคมฯ ซึ่งหากภาครัฐดำเนินการเองอาจไม่ทันการ จึงเสนอเข้าร่วมโครงการด้วย [1]

ปี 2546 บริษัท ฟาตอนี อินดัสทรีส์ จำกัด ลงนามสัญญาร่วมดำเนินการกับ กนอ. จากนั้นที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติเห็นชอบให้ กนอ. เป็นเจ้าภาพร่วมดำเนินการกับ บริษัท ฟาตอนี อินดัสทรีส์ จำกัด ในการจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรมฮาลาล [2]

ปี 2547 เหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดภาคใต้ปะทุขึ้นเมื่อวันที่ 4 ม.ค. 2547 ส่งผลถึงสถาบันการเงินและนักลงทุนในนิคมอุตสาหกรรมฮาลาล ไม่กล้าลงทุนและสถาบันการเงินไม่อนุมัติเงินกู้ ในขณะนั้น บริษัท ฟาตอนี อินดัสทรีส์ จำกัด ติดค้างชำระค่าที่ดินกับชาวบ้าน จากการกว้านซื้อที่ทำกินซึ่งเป็น นส.3 ก. โดยมีโฉนดที่เป็นชื่อบริษัทเพียงแปลงเดียว [3]

ปี 2548-2555 แม้ว่าโครงการจะหยุดชะงัก แต่กลับพบว่ามีงบประมาณสนับสนุนจากส่วนกลางถูกอนุมัติลงมาตลอดจนถึงปี 2555 รวมงบประมาณถึง 566.343 ล้านบาท [4]

ปี 2550-2552 การปรับพื้นที่เฟสแรกของนิคมอุตสาหกรรมฮาลาล จำนวน 170 ไร่ แล้วเสร็จตั้งแต่ปี 2550 แต่จนถึงปี 2552 พบว่าไม่มีผู้ประกอบการภาคอุตสาหกรรมเข้าไปตั้งฐานการผลิตแม้แต่รายเดียว [5]

ปี 2555 กนอ.ผู้รับผิดชอบโครงการได้ปรับแผนดำเนินการใหม่ จากเดิมที่ให้สิทธิบริษัท ฟาตอนี อินดัสทรีส์ จำกัด เป็นผู้บริหารพื้นที่ มาเป็น กนอ. ลงทุนและบริหารนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลแทน เพื่อรับประกันว่าสิทธิประโยชน์ที่ผู้ประกอบการจะได้รับมีความน่าสนใจและความปลอดภัยจะต้องเกิดขึ้น 100% [6]

ต้นปี 2558 สภาอุตสาหกรรมจังหวัดปัตตานี เปิดเผยถึงแผนสร้างนิคมอุตสาหกรรมฮาลาล กำหนดเป็นแผนยุทธศาสตร์พัฒนาและขับเคลื่อนด้านเศรษฐกิจในปี 2558 กนอ.ลงพื้นที่สำรวจเพื่อเลือกสถานที่ก่อสร้างนิคมฯ และตัดสินใจเลือกพื้นที่บริเวณ ต.บานา อ.เมือง จ.ปัตตานี ซึ่งเป็นเขตอุตสาหกรรมในปัจจุบัน แทนพื้นที่เดิมคือ อ.ปานาเระ จ.ปัตตานี ซึ่งได้ดำเนินการก่อสร้างอาคารไปแล้ว ที่เดิมถูกยกเลิกเพราะที่ผ่านมาผู้ก่อความไม่สงบลอบโจมตีหลายครั้ง เกรงจะส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นของนักลงทุนและแรงงานที่จะเข้ามาสมัครงาน [7]

มี.ค. 2558 พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ในฐานะประธานคณะกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ ให้นโยบายแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยมอบพื้นที่เขตนิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลให้กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า (กอ.รมน.ภาค 4 สน.) ร่วมกับศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) เร่งดำเนินการแก้ไขปัญหาความเดือนร้อนของประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากโครงการพัฒนาของรัฐ รวมทั้งประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งจัดทำแผนพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ให้นำไปสู่การปฏิบัติโดยเร็วและต่อเนื่อง นอกจากนั้นได้เน้นย้ำให้พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน โดยการสร้างเส้นทางเข้าพื้นที่นิคมฯ พร้อมผลักดันโครงการที่เกี่ยวเนื่องกับอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล เช่น การจัดตั้งศูนย์แปรรูปผลิตภัณฑ์ไก่ตามโครงการส่งเสริมการเกษตรแบบยั่งยืน การออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้น่าสนใจ เพื่อเร่งสร้างงานสร้างรายได้ให้กับประชาชน รวมถึงการประสานบริษัทขนาดกลางและขนาดใหญ่ให้เข้ามาลงทุน [8]

เม.ย. 2559 ราชกิจจานุเบกษาเผยแพร่รายงานประกาศ กนอ. เรื่องการยุบเขตนิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล จังหวัดปัตตานี ซึ่งสาระสำคัญระบุว่าเนื่องจากนิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลที่จัดตั้งขึ้นมีปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินโครงการ เอกชนผู้ร่วมดำเนินงานได้แจ้งความประสงค์ขอยุติโครงการและทางบอร์ด กนอ.ได้มีมติเห็นชอบให้ยุติสัญญาร่วมดังกล่าวกับเอกชนผู้ดำเนินงาน (ประกาศดังกล่าวลงนามโดยประธานบอร์ด กนอ. ตั้งแต่วันที่ 2 มี.ค. 2559 แต่เผยแพร่ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 133 ตอนพิเศษ 92 ง เมื่อวันที่ 21 เม.ย. 2559) ต่อมาได้มีการส่งมอบให้ ศอ.บต. ดูแลพื้นที่ต่อ [9]

การเปิดที่ทำการ 'วิสาหกิจชุมชนศิริมงคลปัตตานี' ซึ่งจัดตั้งโดยนายหะยีสะมะแอ ท่าน้ำ เป็นหน่วยรวบรวมการผลิตสินค้าในพื้นที่ อ.สายบุรี อ.ปะนาแระ และพื้นที่อื่นๆ เพื่อส่งออกทั้งในและต่างประเทศ ที่มาภาพ: ศูนย์ประชาสัมพันธ์กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า

พ.ค. 2559 มีการเปิดที่ทำการ 'วิสาหกิจชุมชนศิริมงคลปัตตานี' ซึ่งจัดตั้งโดยนายหะยีสะมะแอ ท่าน้ำ เป็นหน่วยรวบรวมการผลิตสินค้าในพื้นที่ อ.สายบุรี อ.ปะนาแระ และพื้นที่อื่น ๆ เพื่อส่งออกทั้งในและต่างประเทศ พิธีเปิดมีเลขาธิการ ศอ.บต. เป็นประธานในพิธี [10]

ส.ค. 2559 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมระบุว่านักลงทุนญี่ปุ่นมีความสนใจที่จะลงทุนในอุตสาหกรรมอาหาร เพื่อตั้งเป็น 'นิคมอุตสาหกรรมฮาลาล' หรือ 'ฮาลาลญี่ปุ่น' ด้านผู้ว่า กนอ. ระบุว่าพื้นที่เป้าหมายในการสร้างนิคมอุตสาหกรรมฮาลาล คือ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ เนื่องจากรัฐบาลต้องการให้ระบบเศรษฐกิจในท้องถิ่นนี้มีการเติบโต เดิมกำหนดพื้นที่ไว้ใน จ.ปัตตานี แต่ต้องยอมรับว่าด้วยปัญหาเรื่องของความปลอดภัยทำให้ กนอ.ต้องถอนตัว แต่ยังมีพื้นที่สร้างนิคมฯ เพียงลดขนาดลงและให้นักลงทุนเอกชนดำเนินการได้โดยมี ศอ.บต. เป็นผู้ดูแล พื้นที่ใหม่ย้ายไปทำที่ จ.นราธิวาส เนื่องจากเป็นพื้นที่กำหนดไว้ในเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดน เฟส 2 ด้วยและรัฐยังคงต้องการให้นิคมฯ เกิดที่ภาคใต้เพราะมีกลุ่มคนมุสลิมจำนวนมาก เป็นแหล่งวัตถุดิบ และใกล้ประเทศมาเลเซียซึ่งถือเป็นตลาดหลักการส่งออกอาหาร ขณะนี้พื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ยังได้สิทธิประโยชน์การส่งเสริมการลงทุนจาก BOI สูงสุดถึง 8 ปี [11]

ส.ค. 2560 รองเลขาธิการ ศอ.บต. ได้ทำบันทึกข้อตกลงความร่วมมือการสนับสนุนการขับเคลื่อนพื้นที่ส่งเสริมอุตสาหกรรมฮาลาล จ.ปัตตานี กับรองผู้ว่า กนอ. โดยการทำบันทึกข้อตกลงความร่วมมือครั้งนี้เพื่อร่วมกันขับเคลื่อนพื้นที่อุตสาหกรรมฮาลาล ต.น้ำบ่อ อ.ปะนาเระ จ.ปัตตานี จำนวน 100 ไร่ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างงาน สร้างรายได้ให้กับประชาชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ขณะเดียวกันยังจะใช้พื้นที่อุตสาหกรรมดำเนินการเป็นศูนย์บริการเบ็ดเสร็จครบวงจรเพื่อยกระดับและพัฒนาผู้ประกอบการฮาลาลในจังหวัดชายแดนภาคใต้ให้เข้มแข็ง พร้อมพัฒนาท้องที่บ้านน้ำบ่อ อ.ปะนาเระ โดยกำหนดให้เป็นแลนด์มาร์คในการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้อย่างเป็นรูปธรรม [12]

ก.พ. 2561 กองทัพภาคที่ 4 เปิดเผยว่าได้จัดพื้นที่ส่วนหนึ่งในนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลที่ อ.ปานาเระ จ.ปัตตานี ให้ผู้เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้านใช้เป็นสถานที่พักพิงชั่วคราวและฝึกอาชีพ โดยคาดหวังว่าคนที่กลับสู่สังคมจะมีส่วนรวมช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ เป็นพลเมืองดีและช่วยสร้างภูมิคุ้มกันให้หมู่บ้านในพื้นที่ [13]

มี.ค. 2561 มีการเปิดเผยว่าคณะกรรมการและคณะทำงานขับเคลื่อนพื้นที่ส่งเสริมอุตสาหกรรมฮาลาล จ.ปัตตานี ของ ศอ.บต. จะมีนโยบายสนับสนุนสินเชื่อแก่ผู้ประกอบการที่จะมาลงทุนในพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมฮาลาล โดยผู้ประกอบการต้องกำหนดเงินทุนที่ชัดเจน และมีแผนในการดำเนินธุรกิจอย่างเป็นระบบ หากสามารถดำเนินการตามที่กำหนดใน 3 ส่วน คือ 1.เป็นผู้ประกอบการในพื้นที่ 2.ผลผลิตต้องใช้วัตถุดิบในพื้นที่ และ 3.มีการจ้างงานคนในพื้นที่ จะได้รับการพิจารณาให้เช่าพื้นที่ 50 ไร่แรก ในพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมทันที [14]

มี.ค. 2561 ตัวแทนรัฐบาลไทยได้มีการพูดคุยกับตัวแทนบริษัท PETOBANG SDN BHD ของมาเลเซีย ถึงความเป็นไปได้ในการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมฮาลาล ที่ อ.หนองจิก จ.ปัตตานี เพื่อเชื่อมโยงการพัฒนาพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้กับการพัฒนาพื้นที่ภาคเหนือของประเทศ มาเลเซีย [15]

แปรสภาพเป็น’ที่พักพิงชั่วคราว-ฝึกอาชีพ’ โครงการพาคนกลับบ้าน

สภาพบางส่วนภายในนิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล อ.ปะนาเระ จ.ปัตตานี  ที่ถูกปรับปรุงให้เป็นที่พักพิงชั่วคราว-ศูนย์ฝึกอาชีพให้กับผู้ที่เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้าน แม่ทัพภาคที่ 4 นำสื่อมวลชนจากประเทศมาเลเซียเข้าตรวจสอบเมื่อปลายเดือน เม.ย. 2561 ที่ผ่านมา ที่มาภาพ: ศูนย์ประชาสัมพันธ์กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า

เมื่อปลายเดือน เม.ย. 2561 ที่ผ่านมา ศูนย์ประชาสัมพันธ์ กอ.รมน.ภาค 4 สน.รายงานข่าวว่าที่กองร้อยทหารพรานที่ 4409 หน่วยเฉพาะกิจกรมทหารพรานที่ 44 อ.สายบุรี จ.ปัตตานี พลโทปิยวัฒน์ นาควานิช แม่ทัพภาค 4 ผู้อำนวยการ กอ.รมน.ภาค 4 สน.เดินทางมารับรายงานตัวผู้เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้านจำนวน 2 ราย โดยทั้งคู่เป็นผู้ที่หลบหนีไปอยู่ประเทศมาเลเซียเป็นระยะเวลา 5 ปี และ 30 ปี ตามลำดับซึ่งทางหน่วยเฉพาะกิจกรมทหารพรานที่ 44 ได้เดินทางไปรับที่ด่านชายแดนไทย-มาเลเซีย อ.สุไหงโก-ลก จ.นราธิวาส เพื่อนำตัวมาเข้าสู่กระบวนการตามโครงการพาคนกลับบ้าน

จากนั้นแม่ทัพภาค 4 ได้นำคณะสื่อมวลชนเดินทางต่อไปยังนิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล ต.น้ำบ่อ อ.ปะนาเระ จ.ปัตตานี ซึ่งปัจจุบัน ได้ถูกปรับปรุงพัฒนาเป็นที่พักพิงชั่วคราวให้กับผู้ที่เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้าน สำหรับที่พักชั่วคราวนี้ได้ดำเนินการให้ผู้ที่เข้าร่วมโครงการเข้าพักแค่ชั่วคราวพร้อมทั้งฝึกสอนอาชีพ เพื่อที่ผู้เข้าร่วมโครงการสามารถออกไปแล้วมีความรู้สามารถประกอบอาชีพได้ และได้มีการประชุมเน้นย้ำให้ส่วนที่ดูแลรับผิดชอบในเรื่องระบบสาธารณูปโภคต่าง ๆ เช่นระบบไฟฟ้า ประปา โรงเลี้ยงไก่ และส่วนอื่น ๆ เร่งดำเนินการให้เกิดผลสัมฤทธ์ที่เป็นรูปธรรมโดยเร็ว โดยมีเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องจาก ศอ.บต. การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอสายบุรี, ผู้รับเหมาก่อสร้าง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมประชุม

แม่ทัพภาคที่ 4 ยังได้ให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนมาเลเซียที่ได้เดินทางมาทำข่าวหลังจากมีข่าวลือออกมาว่านิคมอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลที่ได้ถูกปรับปรุงพัฒนาเป็นที่พักพิงชั่วคราวให้กับผู้ที่เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้านนั้นดำเนินการไม่ถูกสุขลักษณะ โดยระบุว่า ทางรัฐบาลไทยพร้อมให้การช่วยเหลือและดูแลผู้ที่เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้านทุกคน และสื่อมวลชนก็ได้เดินทางมาเห็นด้วยตนเองว่าทางรัฐบาลไทยมีการดูแลบุคคลเหล่านี้อย่างไร

ชาวบ้าน อ.สุคิริน จ.นราธิวาส คัดค้านโครงการพาคนกลับบ้านในพื้นที่

เมื่อวันที่ 10 พ.ค. 2561 ที่ผ่านมา เว็บไซต์เบนานิวส์ รายงานว่าแม่ทัพภาค 4 ประชุมร่วมชาวบ้านลีนานนท์ ต.สุคิริน อ.สุคิริน จ.นราธิวาส ยืนยันยุติโครงการสร้างบ้านให้แก่ผู้เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้านในพื้นที่ อ.สุคิริน หลังชาวบ้าน 2,000 กว่าคนพากันต่อต้าน โดยผู้ร่วมโครงการ 105 คน คือสมาชิกขบวนการพูโลที่หนีไปอยู่ในประเทศมาเลเซียและสมาชิกครอบครัวได้มอบตัวต่อทางการเพื่อร่วมโครงการพาคนกลับบ้าน เมื่อเร็ว ๆ นี้ และได้เข้าสู่กระบวนการพิสูจน์สัญชาติ ที่หน่วยเฉพาะกิจกรมทหารพรานที่ 44 อ.สายบุรี จ.ปัตตานี เมื่อกลางเดือน ก.พ. ที่ผ่านมา

การประชุมร่วมครั้งนี้จัดขึ้นโดยมีแม่ทัพภาค 4 ตัวแทนชาวบ้าน และพระภิกษุจากบ้านลีนานนท์ บ้านจุฬาภรณ์ 12 และบ้านรักธรรมเข้าร่วม  การประชุมครั้งนี้เกิดขึ้นเนื่องจากชาวบ้านคัดค้านการตั้งหมู่บ้านและจัดสรรที่ดินทำกินใน ต.สุคิริน ให้กับผู้เข้าร่วมโครงการพาคนกลับบ้าน การประชุมได้ข้อสรุปว่าโครงการสร้างหมู่บ้านและจัดสรรที่ดินทำกินจะไม่เกิดขึ้น เนื่องจากชาวบ้านในพื้นที่ไม่ต้องการให้มีการนำผู้หลงผิดในโครงการพาคนกลับบ้านมาอยู่ในหมู่บ้านนี้ ผลสำรวจความคิดเห็นชาวบ้านในหัวข้อ “คนไทยคิดอย่างไรกับโครงการพาคนกลับบ้านมาตั้งบ้านเรือนและจัดสรรที่ดินทำกินในพื้นที่รอบ 3 หมู่บ้านของ ต.สุคิริน อ.สุคิริน จ.นราธิวาส” โดยสำรวจกลุ่มตัวอย่าง 2,500 คน พบว่า มีผู้เห็นด้วยกับโครงการ 111 คน คิดเป็นร้อยละ 4% และมีผู้ไม่เห็นด้วย 2,389 คน คิดเป็นร้อยละ 96%

ข้อมูลอ้างอิง
[1] ปัดฝุ่น ‘นิคมฮาลาลปัตตานี’ ทิ้งของเดิม 10 ปีไม่คืบ หลังสูญงบกว่า 600 ล้าน (รวิวรรณ รักถิ่นกำเนิด, TCIJ, 22/1/2558)
[2] เพิ่งอ้าง
[3] เพิ่งอ้าง
[4] เพิ่งอ้าง
[5] นิคมอุตสาหรรมฮาลาล จ.ปัตตานี ร้าง ‘ฟาตอนี อินดัสทรีส์’ ยกธง–กนอ. ปัดฝุ่นลงทุน 300 ล้าน ดึง 13 บริษัทร่วม (ไทยพับลิก้า, 19/2/2555)
[6] เพิ่งอ้าง
[7] ปัดฝุ่น ‘นิคมฮาลาลปัตตานี’ ทิ้งของเดิม 10 ปีไม่คืบ หลังสูญงบกว่า 600 ล้าน (รวิวรรณ รักถิ่นกำเนิด, TCIJ, 22/1/2558)
[8] อนาคตฮาลาลชายแดนใต้ (1) สามปัญหาที่นิคมอุตสาหกรรมหยุดชะงัก (นาซือเราะ เจะฮะ, สำนักข่าวอิศรา, 21/3/2558)
[9] รูดม่านนิคมฮาลาลปัตตานี ศอ.บต.ขอใช้สถานที่ทำศูนย์โอทอป-กนอ.ลุยนิคมยี่งอ (สำนักข่าวอิศรา, 12/12/2559)
[10] ศอ.บต. จัดงานธงฟ้าราคาประหยัด ต้อนรับเดือนรอมฎอนอันประเสริฐ ฮิจเราะห์ศักราช 1437 พร้อมกิจกรรมทำบุญใหญ่ ณ นิคมฯฮาลาลปัตตานี (ศูนย์ประชาสัมพันธ์กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า, 31/5/2559)
[11] กนอ.ดันตั้งนิคม'ฮาลาลญี่ปุ่น'ชายแดนใต้หนุนศก.ท้องถิ่นโต (หนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจ ฉบับวันที่ 18 - 21 ส.ค. 2559)
[12] คอลัมน์: แวดวงธุรกิจภูธร: เร่งตั้งนิคมอุตสาหกรรมฮาลาลปัตตานี (หนังสือพิมพ์โพสต์ทูเดย์, 26/8/2560)
[13] 'ผบ.ทบ.'ประธานเปิดโครงการ รับผู้ก่อเหตุรุนแรงใต้กลับบ้าน (หนังสือพิมพ์มติชน, 2/2/2561)
[14] ศอ.บต. พร้อมหนุนผู้ประกอบการร่วมลงทุนในพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมฮาลาล จ.ปัตตานี (สำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์, 14/3/2561)
[15] ภาคเอกชนมาเลเซีย หารือผู้แทนพิเศษของรัฐบาล - ศอ.บต. เตรียมพัฒนานิคมอุตสาหกรรม จ.ปัตตานี เป็นศูนย์กลางฮาลาล (สำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์, 25/3/2561)

อ่านเรื่องที่เกี่ยวข้อง
จับตา: สถิติ ‘โครงการพาคนกลับบ้าน’ (ข้อมูล ณ ต้นเดือน เม.ย. 2561)
ปัดฝุ่น ‘นิคมฮาลาลปัตตานี’ ทิ้งของเดิม 10 ปีไม่คืบ หลังสูญงบกว่า 600 ล้าน (รวิวรรณ รักถิ่นกำเนิด, TCIJ, 22/1/2558)
ปมปั่นราคาที่ดินดึง‘นิคมฮาลาล’ฝันค้าง รัฐหวังแค่ทางผ่านดัน‘เซาท์เทิร์นซีบอร์ด’ (รวิวรรณ รักถิ่นกำเนิด, TCIJ, 14/2/2557)
‘นิคมฮาลาลปัตตานี’เป็นหมัน-สิบปีไม่คืบ ไร้คำตอบจากรัฐ-ไม่เดินหน้าแต่ก็ไม่เลิก (รวิวรรณ รักถิ่นกำเนิด, TCIJ, 11/2/2557)