วันที่ 26 มิ.ย.ของทุกปี ถูกกำหนดให้เป็น “วันช่วยเหลือเหยื่อจากการทรมานสากล”(International Day in Support of Victims of Torture) แต่ในประเทศไทยมักคุ้นเคยกันนาม “วันต่อต้านการทรมานสากล” ซึ่งประกาศโดยองค์การสหประชาชาติ เพื่อสร้างความตระหนักถึงปัญหาและเชิญชวนให้คนในสังคมหันมาช่วยกันยุติการทรมาน หรือการปฏิบัติที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม หรือย่ำยีศักดิ์ศรี และเพื่อช่วยเหลือผู้เสียหายให้ได้รับความเป็นธรรม

วันนี้เป็นวันต่อต้านการทรมานสากล แต่น่าเศร้าที่การทรมานยังคงเกิดขึ้นอย่างแพร่หลายในหลายประเทศ และแม้จะมีการประกาศให้การทรมานเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายในระดับสากลมากว่า 60 ปี แต่ทุกวันนี้เรายังคงสามารถซื้อขายเครื่องมือหรืออุปกรณ์ที่ใช้ทำการทรมานที่โหดร้ายได้ทั่วโลก

ในงานแสดงสินค้าซึ่งเป็นอาวุธและอุปกรณ์ด้านความปลอดภัย รัฐบาลสามารถเลือกซื้อสินค้าจากบูธต่าง ๆ ซึ่งเป็นอุปกรณ์ที่มีจุดมุ่งหมายเดียวคือ ทำให้เกิดความเจ็บปวดและความกลัว คำสั่งห้ามส่งออกสินค้าเหล่านี้ของสหภาพยุโรป ทำให้เกิดอุปสรรคมากขึ้นต่อการค้าขายสินค้าเหล่านี้ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา แต่จนถึงปัจจุบันเรายังไม่มีข้อตกลงระดับสากลเพื่อห้ามการใช้เครื่องมือทรมานเหล่านี้ 

ในสัปดาห์นี้ รัฐบาลประเทศต่างๆ ในที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ จะออกเสียงเกี่ยวกับมติที่มุ่งยุติการซื้อขายเครื่องมือสำหรับทรมานอย่างถาวร แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลได้กระตุ้นรัฐต่างๆ ให้ออกเสียงรับรองมตินี้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ควรเกิดขึ้นมานานแล้ว ทั้งนี้เพื่ออุดช่องโหว่ของระเบียบควบคุม ซึ่งยังคงเปิดโอกาสให้มีการค้าขายเครื่องมือทรมานอย่างกว้างขวาง 

ต่อไปนี้เป็นเครื่องมือทรมานห้าอย่างที่ต้องถูกแบนทันที และข้อมูลเท่าที่เรารู้ว่าใครเป็นผู้ใช้เครื่องมือเหล่านี้

เข็มขัดช็อตไฟฟ้า

มันคืออะไร?

เข็มขัดช็อตไฟฟ้าสามารถส่งไฟฟ้าแรงสูงผ่านจุดสัมผัสที่ติดอยู่ใกล้กับไตของนักโทษ ทำให้เกิดความเจ็บปวดอย่างมาก หลายคนต้องสวมเข็มขัดนี้เป็นเวลานานหลายชั่วโมงในแต่ละครั้ง และถูกขู่ตลอดเวลาจากเจ้าหน้าที่ซึ่งถือรีโมทคอนโทรลเพื่อควบคุมเข็มขัดเหล่านี้ ผลกระทบทางร่างกายอื่นๆ อาจรวมถึงการทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง ไม่สามารถกลั้นปัสสาวะและอุจจาระได้ หัวใจเต้นผิดปรกติ อาการชักเกร็ง และรอยปื้นบนผิวหนัง

ใครเป็นคนขาย?

เข็มขัดช็อตไฟฟ้าและอุปกรณ์ช็อตไฟฟ้าสำหรับสวมใส่ (กุญแจมือเท้า เสื้อกั๊ก) เป็นสินค้าที่ถูกผลิตจากบริษัทต่าง ๆ ทั่วโลก โดยมีบริษัทซึ่งเป็นที่รู้จักกันอย่างดี ซึ่งผลิตอุปกรณ์เหล่านี้ในสหรัฐฯ แอฟริกาใต้ สิงคโปร์ และจีน และมีบริษัทที่จำหน่ายสินค้าเหล่านี้อย่างกว้างขวางในประเทศต่างๆ รวมทั้งอินเดีย และอิสราเอล

ใครเป็นคนซื้อ?

อุปกรณ์เหล่านี้ถูกใช้เพื่อควบคุมนักโทษในบางประเทศ ทั้งในแอฟริกาใต้และ บางรัฐในสหรัฐฯ นักโทษคนหนึ่งในสหรัฐฯ ซึ่งต้องสวมเข็มขัดแบบนี้และมีการปล่อยไฟฟ้าเข้ามาอธิบายว่า ทำให้เกิดความเจ็บปวด “อย่างรุนแรงจนถึงขั้นที่คิดว่ากำลังจะเสียชีวิต”

กระบองช็อตไฟฟ้า

มันคืออะไร?

เป็นกระบองที่สามารถส่งไฟฟ้าแรงสูง กระบองช็อตไฟฟ้าและอาวุธช็อตไฟฟ้าอื่นๆ อย่างปืนและโล่ช็อตไฟฟ้า ช่วยให้เจ้าหน้าที่สามารถสร้างความเจ็บปวดที่รุนแรงได้อย่างง่ายดายด้วยการกดปุ่มเดียว และสามารถเลือกช็อตไฟฟ้าในบริเวณที่อ่อนไหวของร่างกาย และสามารถใช้ได้บ่อยครั้งเพราะไม่ทิ้งร่องรอยบาดแผลยาวนาน ทำให้เป็นอุปกรณ์ที่มักนิยมใช้เพื่อการทรมาน และแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลได้บันทึกข้อมูลการใช้กระบองช็อตไฟฟ้าแบบนี้ทั่วโลก

ใครเป็นคนขาย?

กระบองช็อตไฟฟ้าได้รับการผลิตและใช้งานอย่างกว้างขวางในจีน แต่ทางหน่วยงานโอเมก้ารีเสิร์ชเก็บข้อมูลว่าบริษัทซึ่งตั้งอยู่ในสหภาพยุโรปหลายแห่งเป็นผู้ผลิตเครื่องมือทรมานเหล่านี้ด้วย โอเมก้าพบว่า บริษัทจากรัสเซียแห่งหนึ่ง มีรายชื่อของดีลเลอร์และผู้แทนจำหน่ายในหลายประเทศ ทั้งเบลารุส คาซัคสถาน ยูเครน อุเบกิสถาน อิหร่าน อิสราเอล ซาอุดีอาระเบีย แอฟริกาใต้ และเวียดนาม

ใครเป็นคนซื้อ?

แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลและหน่วยงานอื่น ๆ สามารถบันทึกข้อมูลการใช้กระบองช็อตไฟฟ้าในประเทศต่างๆ ทั่วโลก รวมทั้งเคอร์กีสถาน ฟิลิปปินส์  รัสเซีย และ จีน

เมื่อเร็วๆ นี้ แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลได้เก็บข้อมูล การใช้กระบองช็อตไฟฟ้าอย่างต่อเนื่องโดยตำรวจอิตาลี ซึ่งนำมาใช้กับผู้ลี้ภัยและผู้เข้าเมืองที่เข้ามาใหม่ เพื่อบังคับให้พวกเขาพิมพ์รอยนิ้วมือที่สถานีตำรวจ เด็กหนุ่มอายุ 16 ปีจากซูดานบอกกับเราว่า 

“หลังผ่านไปสามวัน....พวกเขาพาผมไปที่ ‘ห้องไฟฟ้า’ ....จากนั้นก็ใช้กระบองช็อตไฟฟ้าที่ตัวผมหลายครั้ง ที่ขาข้างซ้ายและขาข้างขวา หน้าอกและพุง ผมอ่อนแรงมากและไม่สามารถขัดขืนได้”

กระบองหนาม

มันคืออะไร?

เป็นกระบองที่มีหนามแข็งทำจากพลาสติกหรือเหล็ก ถูกออกแบบมาเพื่อสร้างความเจ็บปวดและทรมาน บางแบบจะมีหนามเต็มทั้งด้าม บางแบบจะมีหนามเฉพาะที่หัวกระบอง

เมื่ออยู่ในมือของเจ้าหน้าที่ผู้รักษากฎหมาย พวกเขาไม่สามารถใช้ประโยชน์อย่างอื่นได้ นอกจากการทรมานหรือการปฏิบัติที่โหดร้าย

ใครเป็นคนขาย?

จีนเป็นผู้ผลิตรายใหญ่ของเครื่องมือทรมานชิ้นนี้

สหภาพยุโรปห้ามไม่ให้ประเทศสมาชิกนำเข้า ส่งออก หรือส่งเสริมการขายกระบองหนาม โดยระบุว่า นอกจากเป็นอุปกรณ์ที่ออกแบบมาเพื่อสร้างความทรมาน เครื่องมือเหล่านี้ก็ไม่ได้มีประสิทธิภาพมากกว่ากระบองทั่วไป ในแง่การควบคุมบุคคลหรือป้องกันตนเอง

ใครเป็นคนซื้อ?

แม้มีคำสั่งห้ามจากสหภาพยุโรป ในปี 2560 นักวิจัยของแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลได้พบกระบองหนามวางจำหน่ายตามงานแสดงสินค้าอาวุธ ร่วมกับอุปกรณ์อื่นๆ ซึ่งผิดกฎหมายในสหภาพยุโรป

มีรายงานข่าวว่าตำรวจกัมพูชาใช้กระบองหนาม และมีการส่งออกกระบองหนามไปขายให้กับกองทัพในเนปาลและไทยเมื่อเดือนมิถุนายน 2546 ทางคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งเอเชีย (AHRC) เก็บข้อมูลของราเมศ ศรมซึ่งเสียตาข้างขวาไปเพราะถูกตำรวจที่กาฐมาณฑุตีด้วยกระบองหนาม

กุญแจคอ

มันคืออะไร?

เป็นอุปกรณ์พันธนาการที่ใช้พันรอบคอ บางแบบจะมีโซ่เชื่อมระหว่างห่วงที่คอกับข้อมือด้วย เป็นเครื่องมือที่สร้างความเจ็บปวด ลดทอนศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และอันตราย แรงกดที่คออาจถึงขั้นทำให้หายใจไม่ออกหรือเกิดอาการบาดเจ็บที่คอ 

ใครเป็นคนขาย?

จากงานวิจัยของแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลและเครือข่ายของเรา รวมทั้งมูลนิธิโอเมก้ารีเสิร์ช เราพบว่ามีบริษัทจีนอย่างน้อยหนึ่งแห่งเป็นผู้ผลิตอุปกรณ์พันธนาการคอเหล่านี้

ใครเป็นคนซื้อ?

งานวิจัยของเราพบว่า มีการขายเครื่องมือเหล่านี้ให้กับหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายที่จีน ซึ่งเป็นเรื่องที่น่ากังวลเนื่องจากมีข้อกล่าวหาว่าทางการจีนทรมานบุคคลอย่างกว้างขวาง และทำให้เกิดความเสี่ยงเป็นอย่างยิ่งโดยเฉพาะกับกลุ่มชาติพันธุ์และนักปกป้องสิทธิมนุษยชน

เก้าอี้รัดตัว

มันคืออะไร?

เป็นเก้าอี้ที่ใช้รัดตัวผู้ต้องขังโดยรัดหลายแห่งของลำตัว ผู้ต้องขังจะถูกผูกติดกับเก้าอี้ทั้งบริเวณข้อมือ ข้อศอก ไหล่ หน้าอก เอว ขาอ่อน และ/หรือข้อเท้า

เก้าอี้เช่นนี้ไม่มีประโยชน์ที่ชอบธรรมที่จะนำมาใช้โดยผู้บังคับใช้กฎหมาย และไม่ก่อให้เกิดประโยชน์มากไปกว่าอุปกรณ์ที่เป็นอันตรายน้อยกว่า

โดยอาจทำให้เกิดอาการบาดเจ็บหรือเสียชีวิตได้ หากไม่ได้ดูแลผู้ที่ถูกรัดตัวด้วยเก้าอี้และทิ้งเอาไว้เป็นเวลานาน ยังมีการใช้เก้าอี้รัดตัวร่วมกับการทรมานและการปฏิบัติที่โหดร้ายรูปแบบอื่นๆ เช่น การบังคับให้กินอาหารและการทุบตี และนำมาใช้ร่วมกับกระบองช็อตไฟฟ้า

ใครเป็นคนขาย?

บริษัทจากประเทศจีนเป็นผู้จำหน่ายเก้าอี้แบบนี้ให้กับหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายในประเทศจีน สหรัฐฯ เองก็ผลิตเก้าอี้แบบนี้ และมีข้อมูลพบว่าได้ถูกนำมาใช้เพื่อการปฏิบัติมิชอบ อย่างกรณีศูนย์ควบคุมตัวบุคคลที่อ่าวกวนตานาโม 

ใครเป็นคนซื้อ?

แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลมีข้อมูลการนำเครื่องมือนี้มาใช้ในเรือนจำและโดยตำรวจของประเทศจีน พร้อมกับเทคนิคที่ดูหมิ่นศักดิ์ศรีและสร้างความเจ็บปวดหลายอย่างจากการใช้เก้าอี้แบบนี้

ตั้งจีตัน อดีตพนักงานอัยการและทนายความที่ปักกิ่ง ให้ข้อมูลกับแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลว่า เขาถูกเจ้าหน้าที่ในท้องถิ่นทรมานเมื่อเดือนมีนาคม 2557

“ผมถูกผูกติดกับเก้าอี้เหล็ก ถูกตบที่หน้า ถูกเตะที่ขา และถูกตีอย่างแรงที่ศีรษะด้วยขวดพลาสติกที่ยังมีน้ำอยู่ จนหมดสติไป” เขากล่าว 

ในภาพวีดิโอที่น่ากลัวเมื่อปี 2559 เป็นภาพของวัยรุ่นคนหนึ่งที่ถูกถุงคลุมศีรษะและถูกผูกติดกับเก้าอี้รัดตัว ในเขตนอร์ทเทินเทอร์ริทอรีของออสเตรเลีย หลังการประณามจากนานาชาติ ออสเตรเลียจึงชะลอการใช้เก้าอี้รัดตัวในศูนย์กักตัวเด็กและเยาวชน แต่ยังคงอนุญาตให้นำมาใช้กับผู้ใหญ่

ถึงเวลาที่ต้องห้ามการซื้อขายอุปกรณ์ที่น่ารังเกียจเช่นนี้ ไม่ควรมีบริษัทใดได้รับผลกำไรจากความเจ็บปวดและความทรมาน แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนลเรียกร้องสมาชิกที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ (UNGA) ให้รับรองมติข้อนี้ และดำเนินงานเพื่อให้เกิดระเบียบปฏิบัติเพื่อยุติการซื้อขายเครื่องมือทรมานอย่างถาวร