จาก ‘รายงานการเงินรวมภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562’ ที่กระทรวงการคลังได้รวบรวมรายงานการเงินรวมภาครัฐ จำนวน 8,412 หน่วยงาน จากทั้งหมด 8,431 หน่วยงาน พบมีสินทรัพย์รวมทั้งหมด 296.14 แสนล้านบาท หนี้สิน 205.86 แสนล้านบาท รายได้ 80.34 แสนล้านบาท และค่าใช้จ่าย 76.19 แสนล้านบาท หนี้สินใหญ่เป็นเงินกู้ยืมระยะยาวของสำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ (สบน.) 53.54 แสนล้านบาท ค่าใช้จ่ายส่วนใหญ่เป็นเงินเดือนคนทำงานภาครัฐ 9.43 แสนล้านบาท | ที่มาภาพประกอบ: Pxfuel

เมื่อวันที่ 12 พ.ค. 2563 กระทรวงการคลัง (กค.) รายงานต่อที่ประชุมคณะรัญมนตรี (ครม.) [1] [2] ว่าในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 กระทรวงการคลังได้รวบรวมรายงานการเงินรวมภาครัฐ จำนวน 8,412 หน่วยงาน จากทั้งหมด 8,431 หน่วยงาน คิดเป็นร้อยละ 99.77 ประกอบด้วย งบแสดงฐานะการเงินและงบแสดงผลการดำเนินงานของรัฐบาลและหน่วยงานของรัฐ ได้แก่ ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หน่วยงานของรัฐสภา ศาลยุติธรรม ศาลปกครอง ศาลรัฐธรรมนูญ องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ องค์กรอัยการ องค์การมหาชน ทุนหมุนเวียน ที่มีฐานะเป็นนิติบุคคล องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) และหน่วยงานอื่นของรัฐตามที่กฎหมายกำหนด ทั้งนี้จะไม่รวมรายงานการเงินของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) เนื่องจากคณะกรรมการนโยบายการเงินการคลังของรัฐได้มีมติเมื่อวันที่ 11 ธ.ค. 2561 ให้ กค. แยกรายงานการเงินของ ธปท. ออก เพื่อให้เกิดความชัดเจน เนื่องจากหนี้สินของ ธปท. ไม่มีความเกี่ยวข้องกับฐานะการคลังของประเทศ แต่ยังคงกำหนดให้รายงานการเงินของ ธปท. ต้องแสดงไว้ในรายงานการเงินรวมภาครัฐ เพื่อให้เป็นไปตามนัยมาตรา 77 แห่งพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 โดยภาพรวมของรายงานการเงินรวมภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 สรุปได้ ดังนี้

สินทรัพย์รวม 296.14 แสนล้านบาท ที่ดินราชพัสดุ 47.06 แสนล้านบาท

สินทรัพย์ 296.14 แสนล้านบาท เป็นสินทรัพย์ของสถาบันการเงินของรัฐ 89.17 แสนล้านบาท ของรัฐบาลและหน่วยงานของรัฐ 206.97 แสนล้านบาท ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในรูปของที่ดินราชพัสดุ 47.06 แสนล้านบาท เงินลงทุนภายใต้การดูแลของสำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) 22.47 แสนล้านบาท

สำหรับรัฐวิสาหกิจที่เป็นสถาบันการเงินของรัฐนั้น มีสินทรัพย์รวมทั้งสิ้น 91.29 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นของธนาคารกรุงไทย จำกัด (มหาชน) (ธนาคารกรุงไทยฯ) 28.13 แสนล้านบาท รองลงมาเป็นธนาคารออมสิน 26.80 แสนล้านบาท และธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) 19.07 แสนล้านบาท

รัฐวิสาหกิจที่ไม่ใช่สถาบันการเงินของรัฐ สินทรัพย์รวมทั้งสิ้น 66.78 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นของบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) (ปตท.) 24.19 แสนล้านบาท รองลงมาเป็นการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย 9.23 แสนล้านบาท และการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) 6.44 แสนล้านบาท

ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) สินทรัพย์ส่วนใหญ่เป็นเงินลงทุนในหลักทรัพย์ 63.19 แสนล้านบาท รองลงมาเป็นเงินสดและเงินฝาก 6.29 แสนล้านบาท

สำหรับองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) มีสินทรัพย์รวมทั้งสิ้น  7.51 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นเงินสดและเงินฝากธนาคาร 3.96 แสนล้านบาท เงินลงทุนระยะสั้น 1.95 แสนล้านบาท

หนี้สิน 205.86 แสนล้านบาท เงินกู้ยืมระยะยาว 53.54 แสนล้านบาท

หนี้สิน 205.86 แสนล้านบาท เป็นหนี้สินของสถาบันการเงินของรัฐ 80.13 แสนล้านบาท และเป็นของรัฐบาลและหน่วยงานของรัฐ 125.73 แสนล้านบาท ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเงินกู้ยืมระยะยาวที่อยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ (สบน.) 53.54 แสนล้านบาท

ด้านหนี้สินของรัฐวิสาหกิจ พบว่ารัฐวิสาหกิจที่เป็นสถาบันการเงินของรัฐ หนี้สินรวมทั้งสิ้น 80.27 แสนล้านบาท ส่วนใหญเป็นของธนาคารกรุงไทยฯ 25.12 แสนล้านบาท รองลงมาเป็นธนาคารออมสิน 25.71 แสนล้านบาท และ ธ.ก.ส. 17.73 แสนล้านบาท รัฐวิสาหกิจที่เป็นสถาบันการเงินของรัฐที่มีผลขาดทุน 1 แห่ง คือ ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย มีผลขาดทุน 0.0117 แสนล้านบาท

ส่วนรัฐวิสาหกิจที่ไม่ใช่สถาบันการเงินของรัฐ หนี้สินรวมทั้งสิ้น 45.77 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นของ ปตท. 11.30 แสนล้านบาท รองลงมาเป็น รฟท. 5.99 แสนล้านบาท และองค์การคลังสินค้า 5.92 แสนล้านบาท ส่วนรัฐวิสาหกิจที่มีผลขาดทุนสูงสุด คือ บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) 0.19 แสนล้านบาท รองลงมาเป็นองค์การคลังสินค้า 0.14 แสนล้านบาท

หนี้สินของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) 84.25 แสนล้านบาท หนี้สินส่วนใหญ่เป็นตราสารหนี้ ธปท. 49.62 แสนล้านบาท รองลงมาเป็นธนบัตรออกใช้ (บัญชีทุนสำรองเงินตรา) 17.14 แสนล้านบาท

ด้านหนี้สินขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) 1.82 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นรายจ่ายค้างจ่าย 1.11 แสนล้านบาท โดยมีเงินสะสมของ อปท. 5.69 แสนล้านบาท ประกอบด้วย เงินสะสมที่สามารถนำไปใช้ได้ 2.78 แสนล้านบาท (ไม่รวมเงินสะสมส่วนของกรุงเทพมหานคร)

รายได้ 80.34 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นรายได้ภาษี 27.55 แสนล้านบาท

รายได้ 80.34 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นรายได้ภาษี 27.55 แสนล้านบาท และรายได้จากการขายสินค้าและบริการ 43.12 แสนล้านบาท (โดย 41.69 แสนล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 91 เป็นของรัฐวิสาหกิจ)

ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) รายได้ 1.58 แสนล้านบาท รายได้ส่วนใหญ่เป็นดอกเบี้ยรับ 1.42 แสนล้านบาท

องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) รายได้ 6.82 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นภาษีจัดสรรจากรัฐบาล 3.31 แสนล้านบาท เงินอุดหนุนจากรัฐบาล 2.82 แสนล้านบาท

ค่าใช้จ่าย 76.19 แสนล้านบาท ค่าใช้จ่ายบุคลากร 13.55 แสนล้านบาท

ค่าใช้จ่าย 76.19 แสนล้านบาท เป็นต้นทุนขายสินค้าและบริการ 28.78 แสนล้านบาท (ร้อยละ 98 เป็นของรัฐวิสาหกิจ) รองลงมาเป็นค่าใช้จ่ายบุคลากร 13.55 แสนล้านบาท (ร้อยละ 70 เป็นของหน่วยงานของรัฐ)

ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ค่าใช้จ่าย 3.01 แสนล้านบาท โดยค่าใช้จ่ายส่วนใหญ่เป็นการชดเชยการขาดทุนจากอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศสุทธิ 1.92 แสนล้านบาท

องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ค่าใช้จ่าย 6.10 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นเงินเดือน 1.60 แสนล้านบาท เป็นค่าที่ดิน สิ่งก่อสร้าง และครุภัณฑ์ 1.33 แสนล้านบาท

หนี้ส่วนใหญ่เป็นเงินกู้ยืมระยะยาวของ สบน. ค่าใช้จ่ายส่วนใหญ่เป็นเงินเดือนคนทำงาน

จากการวิเคราะห์ของรายงานฯ พบว่าหนี้สินรวมของรัฐบาลและหน่วยงานของรัฐ 81.87 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นเงินกู้ยืมระยะยาวของสำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ (สบน.) 53.54 แสนล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ 65.40) และประมาณการหนี้สินประโยชน์ทดแทนกรณีชราภาพของกองทุนประกันสังคม 13.98 แสนล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ 17.08) ดังนั้น จึงควรบริหารการลงทุนอย่างมีประสิทธิภาพเพื่อให้กองทุนประกันสังคมเป็นหลักประกันที่มั่นคง

ค่าใช้จ่ายรวมของรัฐบาลและหน่วยงานของรัฐ 33.84 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นค่าใช้จ่ายบุคลากร 9.43 แสนล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ 27.87) ทั้งนี้ ส่วนราชการควรปรับอัตรากำลังให้เหมาะสมและสอดคล้องกับโครงสร้างของส่วนราชการ

อนึ่ง ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 มีหน่วยงานภาครัฐที่ไม่ส่งข้อมูลรายงานการเงินภายในระยะเวลา 90 วัน ตามมาตรา 70 วรรคสาม แห่งพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 จำนวน 67 หน่วยงาน ได้แก่ หน่วยงานของรัฐ จำนวน 27 หน่วยงาน รัฐวิสาหกิจ จำนวน 3 หน่วยงาน และ อปท. จำนวน 37 หน่วยงาน และหน่วยงานของรัฐที่ไม่ส่งรายงานการเงิน จำนวน 19 หน่วยงาน ได้แก่ หน่วยงานของรัฐ จำนวน 4 หน่วยงาน รัฐวิสาหกิจ จำนวน 4 หน่วยงาน และ อปท. จำนวน 11 หน่วยงาน

ข้อมูลอ้างอิง
[1] รายงานการเงินรวมภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 (มติคณะรัฐมนตรี, 12 พ.ค. 2563)
[2] รายงานการเงินรวมภาครัฐ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ลงวันที่ 21 เม.ย. 2563 (เอกสารประกอบมติคณะรัฐมนตรี, 12 พ.ค. 2563)