อดีตกรรมการ ธปท. และอดีตคณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ ม.รังสิต ชี้ยุโรปล็อกดาวน์ครั้งใหม่กระทบการกระเตื้องขึ้นเศรษฐกิจโลกและไทย ไทยต้องระมัดระวังไม่ให้เกิดการระบาดรอบใหม่ระลอก 4 ที่จะทำให้การฟื้นตัวของเศรษฐกิจและธุรกิจอุตสาหกรรมต่าง ๆ ทรุดลงอีก แนะรัฐบาลเลื่อนชำระเงินซื้ออาวุธบางส่วนออกไป ให้เกิดความยืดหยุ่นในการแก้ไขปัญหาผลกระทบน้ำแพงด้วยมาตรการทางการคลัง | ที่มาภาพประกอบ: Morgengry (Pixabay License)

เมื่อช่วงปลายเดือน พ.ย. 2564 รศ.ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ อดีตกรรมการธนาคารแห่งประเทศไทย และอดีตคณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ ม.รังสิต กล่าวถึงเศรษฐกิจโลกและเศรษฐกิจที่เริ่มเห็นสัญญาณการกระเตื้องขึ้นอาจได้รับผลกระทบจากการระบาดระลอกใหม่ของ COVID-19 โดยเฉพาะการระบาดรอบใหม่ในยุโรปและอาจทำให้หลายประเทศต้องประกาศล็อกดาวน์ทั่วประเทศอีกครั้งหนึ่ง ออสเตรีย ไอร์แลนด์ สโลวาเกีย ได้ประกาศล็อกดาวน์ทั่วประเทศไปแล้วและมีแนวโน้มที่เยอรมันอาจประกาศล็อกดาวน์บางพื้นที่เช่น แคว้นบาวาเรีย จากยอดติดเชื้อรายวันสูงถึง 50,000 คน นอกจากนี้ยังมีการประท้วงการล็อกดาวน์ทำให้การแก้ปัญหามีความซับซ้อนขึ้นอีก

ปัจจัยการล็อกดาวน์รอบใหม่ในยุโรปทำให้ตลาดหุ้นในสหรัฐฯและยุโรปปรับลดลงโดยตลาดหุ้นออสเตรียปรับตัวลงแรงมากกว่า 3% ขณะที่ราคาน้ำมันปรับตัวลดลงต่ำสุดในรอบ 6 สัปดาห์ แต่การปรับลดลงของราคาน้ำมันอาจมีข้อจำกัดจากที่กลุ่มโอเปคพลัสยังไม่เพิ่มกำลังการผลิต และ การปล่อยน้ำมันออกจากคลังสำรองทางยุทธศาสตร์ของสหรัฐอเมริกาหรือจีนอาจไม่มากอย่างที่คาด ขณะเดียวกันอุปสงค์ของพลังงานยังปรับเพิ่มอย่างต่อเนื่องและสหรัฐฯซึ่งเป็นผู้บริโภคน้ำมันรายใหญ่และยุโรปหลายประเทศกำลังเข้าสู่ฤดูหนาว ความต้องการในการใช้พลังงานเพิ่มขึ้น

แม้นราคาน้ำมันจะทรงตัวในระดับสูง แต่อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจและการกระเตื้องขึ้นของกิจกรรมทางเศรษฐกิจอาจไม่มากอย่างที่คาดจากการระบาดของ COVID-19 ระลอกใหม่ในยุโรป และ การเปิดประเทศของไทยอาจทำให้เกิดการระบาดระลอก 4 ได้โดยเฉพาะจากสถานบันเทิงและแรงงานต่างด้าวผิดกฎหมาย การระบาดรอบใหม่อาจไม่มีความจำเป็นต้องล็อกดาวน์เข้มงวดเหมือนครั้งที่ผ่านๆมาและจำนวนป่วยหนักไม่น่าสูงนักจากจำนวนผู้ฉีดวัคซีน 2 เข็มของไทยที่อยู่ 58% ของประชากร อย่างไรก็ตาม การฉีดวัคซีนยังน้อยกว่าและใช้วัคซีนคุณภาพต่ำกว่ายุโรปบางประเทศที่เกิดการแพร่ระบาดระลอกใหม่

การเปิดประเทศของไทยต้องระมัดระวังอย่างยิ่งไม่ให้เกิดการระบาดใหม่ในระลอกสี่ ความล้มเหลวในการควบคุมระบาดระลอกสี่จะทำให้การฟื้นตัวของเศรษฐกิจในช่วงปลายปี พ.ศ. 2565 ไปสู่ระดับเดียวกันก่อนการแพร่ระบาดเมื่อปี พ.ศ. 2563 เป็นไปไม่ได้ การคาดการณ์ว่าอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจจะอยู่ที่ระดับสูงกว่า 4% ในปี พ.ศ. 2565 ก็จะเป็นไปไม่ได้ ธุรกิจอุตสาหกรรมทั้งหลายไม่ว่า จะเป็นธุรกิจอุตสาหกรรมท่องเที่ยว กิจการคมนาคม ธุรกิจค้าปลีก ธุรกิจร้านอาหารก็จะกลับมาได้รับผลกระทบอีก นอกจากนี้ธุรกิจประกันวินาศภัยที่มีปัญหาสภาพคล่องขณะนี้ก็จะมีฐานะการเงินอ่อนแอลงอีก และอาจทรุดตัวลงอย่างรวดเร็ว ขอเตือนให้ระมัดระวัง กิจการธุรกิจประกัน สหกรณ์ออมทรัพย์ ธุรกิจโรงรับจำนำจะมีปัญหาสภาพคล่องเพิ่มเติม นอกจากนี้ขอให้เฝ้าระวัง “หนี้เสีย” ของกลุ่มพิโกไฟแนนซ์และกิจการเช่าซื้อขนาดเล็ก อย่าปล่อยให้สถานการณ์ลุกลาม จะกลายเป็นจุดเริ่มต้นของวิกฤติการเงินได้และอาจมาเร็วกว่าคาด ต้องเร่งใช้เม็ดเงินกู้อย่างต่ำ 5-7 แสนล้านบาทเพื่อออกมาตรการรักษาระดับการจ้างงานเอาไว้ การให้เงินช่วยเหลือโดยตรงภาคธุรกิจ การลดค่าใช้จ่ายสำหรับครัวเรือนและภาคธุรกิจ รวมถึงการใช้เงินช่วยเหลือโดยตรงกับครัวเรือน หากไม่ทำจะทำให้กิจการขนาดย่อมขนาดเล็กขนาดกลางกว่า 2 แสนรายขาดสภาพคล่อง และอาจต้องปิดตัวลงอีก และกระทบครัวเรือนกว่า 3 ล้านครัวเรือนที่จะยากจนลงและมีหนี้สินล้นพ้นตัว

รศ.ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ อดีตกรรมการธนาคารแห่งประเทศไทย กล่าวอีกว่า ธนาคารกลางสหรัฐ ยุโรปและอังกฤษอาจชะลอลด QE และการปรับขึ้นดอกเบี้ยแม้นอัตราเงินเฟ้อเพิ่มขึ้นหากการแพร่ระบาดในยุโรปคุมไม่อยู่ แบงก์ชาติไม่มีความจำเป็นต้องรีบปรับอัตราดอกเบี้ยและดำเนินนโยบายเข้มงวดทางการเงิน อัตราเงินเฟ้อในระยะต่อไปอาจปรับตัวสูงขึ้นบ้างแต่จะเกิดขึ้นเพียงชั่วคราวเนื่องจากเศรษฐกิจไทยยังมีกำลังการผลิตส่วนเกินและช่วงว่างทางการผลิต Output Gap หรือ GDP Gap ค่อนข้างมาก เพราะมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศแท้จริงที่เป็นไปได้ (Potential Real GDP) หักลบด้วย ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในแท้จริงที่เกิดขึ้นจริง (Actual Real GDP) ยังมีส่วนต่างอยู่มาก ช่วงห่างนี้เป็นสิ่งที่สะท้อนปริมาณสินค้าและบริการที่เศรษฐกิจหนึ่งสูญเสียไปอันเนื่องจากการมิได้ผลิตสินค้าและบริการจากระดับการจ้างงานเต็มที่

รัฐบาลควรเปิดการเจรจาหารือกับสมาพันธ์ขนส่งทางบวกเพื่อไม่ให้เกิดการนัดหยุดงานซึ่งหากเกิดขึ้นจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจโดยภาพรวมมาก ราคาสินค้าจะพุ่งสูงขึ้น หากสมาพันธ์การขนส่งทางบกแห่งประเทศไทยนัดหยุดงานจะทำให้เกิดการชะงักงันของระบบขนส่งและโลจีสติกส์ได้และอาจนำมาสู่ภาวะขาดแคลนสินค้าในบางพื้นที่ได้ และ อาจทำให้ภาคการผลิตบางส่วนสะดุดหากขาดแคลนวัตถุดิบ รัฐบาลไม่ควรปล่อยให้เกิดการนัดหยุดงานและควรนำข้อเรียกร้องของสมาพันธ์ฯมาพิจารณาดู การให้กองทัพมาทำหน้าที่แทนการจัดการขนส่งแทนการขนส่งของภาคเอกชนจะไม่สามารถทดแทนได้ทั้งหมดและไม่อาจทำได้ในระยะยาว เป็นเพียงแก้ปัญหาเฉพาะหน้าหากเกิดการนัดหยุดงาน การแก้ปัญหาที่ตรงจุดกว่า คือ การช่วยเหลือทางด้านต้นทุนในช่วงน้ำมันแพงสำหรับกิจการขนส่ง แต่ไม่ควรใช้วิธีตรึงราคาน้ำมัน และ ควรปล่อยให้มีการปรับราคาได้ตามต้นทุนที่แท้จริง

รศ.ดร.อนุสรณ์ ชี้ว่าควรเปิดให้มีการปรับราคาค่าขนส่งสินค้าได้ตามต้นทุนน้ำมันที่เพิ่มขึ้น คาดกระทบเงินเฟ้อไม่มากนักเพราะยังมีอุปทานส่วนเกินและสินค้าล้นคลังจำนวนมากๆ แต่ไม่ควรตรึงราคาน้ำมัน 25 บาทต่อลิตรและไม่ควรลดภาษีแต่ควรใช้กองทุนน้ำมันในการรักษาเสถียรภาพราคา การลดภาษีสรรพสามิตจำนวนมากหรือตรึงราคาที่ฝืนกลไกตลาดมากๆจะสร้างภาระภาษีประชาชนในอนาคตและภาระทางการคลังมากเกินไปและจะตามด้วยวิกฤติเศรษฐกิจและวิกฤติฐานะการคลังได้ เงินงบประมาณที่ต้องนำไปใช้ตรึงราคาน้ำมันนั้นให้นำไปจัดสวัสดิการเพิ่มเติมให้กับผู้ว่างงานและจัดสรรเป็นทุนการศึกษาให้เด็กนักเรียนยากจนจะดีกว่า และหากแนวโน้มราคาน้ำมันในตลาดโลกไม่ลดลงช่วงกลางปีหน้าและจำเป็นต้องลดภาษีสรรพสามิตน้ำมันเพื่อบรรเทาผลกระทบความเดือดร้อนประชาชนทางเศรษฐกิจ ขอให้ใช้งบประมาณการจัดซื้ออาวุธมาชดเชยโดยไม่ควรปรับลดงบประมาณส่วนอื่นหรือการก่อหนี้สาธารณะเพิ่ม โดยเฉพาะล่าสุดมีการเซ็นสัญญาจัดซื้อเครื่องบินรบเพิ่มเติมเมื่อเดือน ส.ค. 2564 และก่องบผูกพันไปอีก 4 ปี คือ พ.ศ. 2564-2568 ในการจัดซื้อเครื่องบินโจมตีแบบเบารุ่น AT-6 จำนวน 8 ลำจากบริษัท Textron Aviation Defense LLC คิดเป็นเงินภาษีประชาชนประมาณ 4,600 ล้านบาท จึงขอให้นำงบประมาณนี้มาใช้เพื่อแก้ปัญหาผลกระทบน้ำมันแพงก่อนซึ่งอาจปรับลดภาษีสรรพสามิตน้ำมันหรือการให้กองทุนน้ำมันแทรกแซงราคาน้ำมันดีเซลไม่เกิน 30 บาทต่อลิตร

ทั้งนี้การเลื่อนการชำระเงินการจัดซื้ออาวุธบางส่วนออกไปก่อนจะทำให้เกิดความยืดหยุ่นมากขึ้นในการแก้ไขปัญหาผลกระทบน้ำแพงด้วยมาตรการทางการคลัง และผู้ขายอาวุธสงครามน่าจะยอมให้เลื่อนการชำระเงินได้ เนื่องจากกระบวนจัดซื้อจัดหาได้ผ่านกระบวนการทางรัฐสภาแล้ว และ บริษัท Textron Aviation เป็นบริษัทลูกของ Beechcraft Defense Support Holding ซึ่งมีฐานะทางการเงินแข็งแกร่ง รัฐบาลไทยจึงสามารถเจรจาผ่อนชำระหรือเลื่อนการชำระได้ นอกจากยังมีรายงาน กองทัพอากาศไทยเป็นหน่วยงานจากต่างประเทศรายแรกที่มีการซื้อเครื่องบินรบโจมตีแบบเบาจากบริษัทดังกล่าว ทำให้ประเทศมีสมรรถนะสูงในการป้องกันทางอากาศได้ อย่างไรก็ตาม การมีสถานะที่เข้มแข็งในเรื่องการป้องกันประเทศทางอากาศจะไม่มีประโยชน์อะไรหากรัฐบาลไม่สามารถแก้ปัญหาความเดือดร้อนทางเศรษฐกิจของประชาชนและอาจเกิดความเสี่ยงต่อความมั่นคงภายในได้