จากกรณีการดำเนินคดีเว็บพนันที่กำลังเป็นที่สนใจของสังคมมาอย่างต่อเนื่อง "นายธนากร คมกฤส" เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน ได้ระบุว่าสังคมไทยน่าเรียนรู้หลายประการจากกรณีนี้

1. ธุรกิจเว็บพนันยังอยู่ในช่วงขยายตัวอย่างต่อเนื่องตลอดหลายปีที่ผ่านมา ยังเดินทางไม่ถึงจุดอิ่มตัว ถ้าไม่โดนสกัดเสียก่อน ตั้งแต่ปี 2563 มาจนถึง 2566 พบจำนวนเว็บพนันยังคงเพิ่มเกินกว่า 100% ด้วยความถึงพร้อมในอย่างน้อย 4 ปัจจัย
- หนึ่ง ความถึงพร้อมของฝั่งผู้บริโภคที่มีการใช้สมาร์ทโฟนกันโดยส่วนใหญ่
- สอง ความถึงพร้อมของเครือข่ายอินเตอร์เน็ตที่ครอบคลุมและตอบสนองได้มากขึ้น
- สาม ความถึงพร้อมของแอพพลิเคชั่นมือถือ ทั้งความเสถียร ความละเอียด และใช้งานง่าย
- และสี่ ความถึงพร้อมของการชำระเงินทางอินเตอร์เน็ตที่สะดวกมากขึ้น

2. ธุรกิจเว็บพนัน ประกอบด้วยเครือข่ายผู้กระทำการที่สลับซับซ้อน จากขาใหญ่จำนวนไม่กี่คนที่อยู่ในโครงสร้างส่วนบน เปิดโอกาสให้ผู้สนใจทำธุรกิจมาซื้อแฟรนไชส์ โดยแบ่งสัดส่วนเงินลงทุน และแบ่งความรับผิดชอบตามแต่จำนวนเงินที่ลงทุน จากขาใหญ่จึงมาสู่ขารองในลำดับต่อ ๆ มาเป็นทอด ๆ โดยบรรดาขารองทั้งหลายจะไปหาลู่ทางขยับขยายให้เกิดการแตกลูกเว็บย่อยออกไปได้อีกจำนวนมาก

ฉะนั้น จากเว็บพนันต้นสายเพียงหนึ่งเจ้าจึงสามารถแตกแขนงออกเป็นเว็บพนันย่อยได้อีกเป็นร้อย ๆ เว็บ ที่เปิดโอกาสให้ผู้อยากลงทุนเข้ามาร่วมดำเนินการ สิ่งที่ผู้ลงทุนขารองต้องไปทำต่อก็คือ จ้างโปรแกรมเมอร์มือดี ๆ เก่ง ๆ มาดูแลระบบ จ้างคนอีกจำนวนหนึ่งมาเป็นแอดมิน ที่กำลังเป็นอาชีพยอดนิยมของเยาวชนคนรุ่นใหม่จำนวนหนึ่ง ไว้คอยมาดูแลลูกค้าที่มาเข้าเล่นพนันในเว็บตน ขณะที่ในอีกด้านหนึ่ง ก็ต้องไปสร้างตลาดด้วยตนเอง หามือดีมาทำมาร์เก็ตติ้งออนไลน์ จ้างคนอีกจำนวนหนึ่งมาเป็นเอเย่นต์ทำหน้าที่เป็นคนกลางในการหาลูกค้า มีทั้งเอเย่นต์แบบร่วมลงทุนด้วยบางส่วนหรือแบบรับแค่ค่าจ้างอย่างเดียวก็ได้

นอกจากนั้นก็ไปจ้างกลุ่มผู้ทำงานด้านการสนับสนุน เช่น พริตตี้ เน็ตไอดอล อินฟลูเอ็นเซอร์ต่าง ๆ และการซื้อพื้นที่สื่อ โดยอาจใช้วิธีการลงทุนในเว็บอื่น ๆ คู่ขนานกันไปด้วย อาทิ เว็บดูหนัง ฟังเพลง แต่งรถ เว็บคำคม เว็บโป๊ต่าง ๆ เพื่อดักลูกค้าหลากหลายกลุ่ม และเป็นกุญแจนำทางมาสู่เว็บพนันของตน

3. ธุรกิจเว็บพนันเป็นที่สนใจของนักลงทุนรุ่นใหม่ โดยเฉพาะกลุ่ม Gen Y – Gen Z ที่กำลังต้องการสร้างตัวเป็น “วัยรุ่นพันล้าน” การประกอบกิจการเว็บพนันไม่ต่างกับธุรกิจอาหารเสริม ที่มีผู้พัฒนาสินค้า คือ โปรแกรมสำเร็จรูปไว้เรียบร้อยแล้ว ผู้ลงทุนเพียงแค่มาเลือกว่าจะลงทุนในสินค้าตัวไหน มีครอบครัวรวย หรือมีนายทุน มีพรรคมีพวกระดมเงินได้หลักล้าน ก็สามารถมาเปิดเว็บพนันได้ ถ้าเงินน้อยก็เปิดเว็บเล็ก เช่น ยิงปลา ถ้าเงินหนาหน่อยก็มาเปิดเว็บหวย เพิ่มเงินอีกก็มาจำพวกสล็อต บาคาร่า และพนันฟุตบอล เป็นต้น

4. เมื่อธุรกิจเว็บพนันอยู่ในพื้นที่สีเทา สร้างรายได้จากกิจการที่สกปรก จึงจำเป็นต้องหาแหล่งฟอกเงินด้วยสารพัดกลวิธี ทั้งการเปิดธุรกิจอื่นบังหน้า เต๊นท์รถ ผับบาร์ อาบอบนวด หรืออื่น ๆ การเปลี่ยนเงินเป็นทรัพย์สินมูลค่าสูง บ้าน รถ นาฬิกา พระเครื่อง รวมถึงการเอาเงินไปแปรสภาพผ่านการพนันถูกกฎหมาย เช่น การไปกว้านซื้อรางวัลจากผู้ถูกล็อตเตอรี่ เป็นต้น เราจึงพบโครงข่ายความสัมพันธ์ของผู้ประกอบธุรกิจเว็บพนันกับผู้ประกอบธุรกิจอื่น ๆ มีการให้กู้ยืมเงินหรือยักย้ายถ่ายโอนเงินลงทุนให้แก่กัน นอกจากนั้น ธุรกิจสีเทาจะอยู่ได้ย่อมต้องได้รับการคุ้มครอง เว็บพนันจึงต้องจ่ายส่วย จ่ายหุ้นให้แก่ผู้มีอิทธิพล คนมีสี และเจ้าหน้าที่รัฐ

5. เหมือนเรื่องการพนันจะมีม่านบังตารัฐบาลและเจ้าหน้าที่รัฐอยู่ในแทบทุกกรณี เฉกเช่นเดียวกับการมีบ่อนอยู่ในท้องที่แต่เจ้าหน้าที่ไม่เห็น เพราะบางเว็บพนันมีข่าวมานานเป็นหลายปี แต่ไม่เคยมีใครหรือหน่วยงานใดขยับ ครั้นพอมีการเปิดประเด็น มีคนแฉ มีสื่อช่วยนำเสนอ และอื่น ๆ ม่านจึงเปิดออก การยอมรับความจริงจึงค่อย ๆ เกิดขึ้น การทำหน้าที่ของฝ่ายที่สาม (third party) จึงมีความสำคัญ อย่างไรก็ดีการดำเนินคดีก็ใช้เวลาเป็นภาพยนตร์ซีรีส์ที่มีหลายตอน หลายซีซั่น ไม่สามารถจบได้ในตอนเดียว หรือสองสามตอน และไม่แน่ใจด้วยว่าจะมีการดัดแปลงแก้ไขบท หรือเปลี่ยนตัวแสดงในระหว่างทางด้วยหรือไม่

6. กฎหมายและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอในการจัดการเว็บพนัน พ.ร.บ.การพนัน เป็นกฎหมายเก่ามาก บางมาตราล้าหลัง ไม่สอดคล้องกับรูปแบบการพนันที่เปลี่ยนไป และมีความสลับซับซ้อนมากขึ้น ส่วนพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ก็ไม่ได้ถูกออกแบบให้ใช้กับกรณีปัญหาการพนันโดยตรง มีขั้นตอนที่ล่าช้า ไม่ทันการณ์ เช่นเดียวกับพ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ขณะที่เจ้าหน้าที่ตำรวจดี ๆ ที่ทำหน้าที่จริงจัง ก็ต้องเผชิญกับอุปสรรคและข้อจำกัดหลายประการในการจะจัดการกับเว็บพนัน ทั้งปัญหาในการรวมรวมพยานหลักฐานทางอิเล็กทรอนิกส์ที่ทำได้ยาก การฝ่าด่านบัญชีม้าเพื่อเสาะหาผู้กระทำผิดจริง รวมถึงปัญหาเรื่องที่ตั้งของบางเว็บพนันที่อยู่ในต่างประเทศ การมีกฎหมายหลายฉบับที่ขึ้นอยู่กับหลายหน่วยงาน จึงต้องการการทำงานเป็นทีมอย่างเข้าขากัน มิฉะนั้นจะยิ่งกลายเป็นอุปสรรค

7. มีความสับสนปนเปกันระหว่างการกระทำผิดเป็นรายบุคคลของเจ้าหน้าที่รัฐบางคน กับความไร้ประสิทธิภาพของกฎหมายและหน่วยงานจัดการปัญหา ซึ่งต้องแยกแยะให้ออก การกระทำผิดเป็นเรื่องหนึ่ง เอามาใช้ปฏิเสธความไร้ประสิทธิภาพของระบบการจัดการปัญหาไม่ได้ ฝ่ายที่เกี่ยวข้องต้องยอมรับความเป็นจริง นี่เป็นเพียงการทดลองถอดบทเรียนอย่างเร็ว ๆ และน่าติดตามตอนต่อไปเรื่อย ๆ ว่าจะลงเอยอย่างไร”

*เผยแพร่ครั้งแรกในเพจมูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน