รายงานพิเศษจาก Global Investigative Journalism Network (GIJN) ถอดบทเรียน จากข่าวสืบสวนโดย The Guardian เมื่อปี 2023 ที่เปิดโปงการค้ามนุษย์เด็กทางออนไลน์

ข่าวสืบสวนโดย The Guardian เมื่อปี 2023 เปิดเผยว่า Facebook และ Instagram ของ Meta ถูกใช้เป็นตลาดสำหรับการล่อลวงและค้ามนุษย์เด็ก นักข่าว Katie McQue และ Mei-Ling McNamara เปิดโปงการแสวงหาประโยชน์จากเด็กส่วนใหญ่จากชุมชนผิวดำ ที่ถูกล่อลวงโดยผู้ค้ามนุษย์เด็กที่ใช้ช่องทางออนไลน์ (อ่านข่าวสืบสวนชิ้นนี้ของ The Guardian)

เรื่องราวนี้เล่าผ่านกรณีของ Maya เด็กหญิงวัย 12 ปีจากวอชิงตันดีซี ที่ถูกชายคนหนึ่งล่อลวงผ่าน Instagram ขอรูปลามกและรูปที่น่าอับอายแลกกับเงิน ต่อมาเธอถูกบังคับให้ค้าประเวณี สุดท้ายเธอต้องเข้าบ้านฟื้นฟูหลังจากถูกลักพาตัว ถูกข่มขืนหมู่อย่างรุนแรง และถูกทิ้งในสภาพกึ่งเปลือยกายบนถนน ก่อนจะมีคนพบตัว กรณีของ Maya แสดงให้เห็นอาชญากรรมน่าสยดสยองที่ก่อโดยผู้ค้ามนุษย์เด็กและผู้ล่อลวงที่ใช้ภาษารหัสบนแพลตฟอร์มของ Meta เพื่อหลีกเลี่ยงการตรวจจับ

Majdoleen Hasan บรรณาธิการ Global Investigative Journalism Network (GIJN) ภาคภาษาอารบิค ได้สัมภาษณ์ McQue และ McNamara เพื่อทำความเข้าใจวิธีการทำงานของทีมที่ใช้เวลา 2 ปีในการติดตามเรื่องนี้ และให้คำแนะนำแก่นักข่าวคนอื่น ๆ ในการสืบสวนคดีลักษณะเดียวกัน

จุดเริ่มต้นของการสืบสวน

สำหรับประเด็นซับซ้อนอย่างการค้ามนุษย์เด็ก McQue และ McNamara แนะนำให้ระบุปัญหาตั้งแต่เริ่มต้นแล้วค่อย ๆ สำรวจระบบทั้งหมดตามเวลา นอกจากการรวบรวมหลักฐานแล้ว จำเป็นต้องพิจารณาด้านกฎหมายด้วย
เพื่อเข้าใจหัวข้อให้ดีขึ้นและพิจารณาว่าเรื่องนั้นคุ้มค่าแก่การติดตามหรือไม่ ควรพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์ตรงและจัดการกับประเด็นนี้เป็นประจำ McQue เริ่มต้นการสืบสวนจากการสนทนากับอัยการในบอสตันที่สังเกตเห็นการเพิ่มขึ้นอย่างมากของคดีค้ามนุษย์เด็กที่เกี่ยวข้องกับแพลตฟอร์มออนไลน์

"นั่นคือวิธีที่ฉันได้เรื่องนี้มา" เธอ อธิบาย "แค่คุยผ่าน Zoom และโทรศัพท์กับคนที่ใจดีสละเวลาให้ฉันและรับฟังฉันอย่างจริงจัง แม้ว่าฉันจะอยู่ห่างไกลถึง 8,000 ไมล์ ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าทึ่งมาก"

หลังจากนั้น McQue จึงเสนอแนวคิดเรื่องราวให้กับ The Guardian ที่เธอเคยเขียนให้มาก่อน บรรณาธิการที่นั่นจึงจับคู่เธอกับ McNamara เพื่อให้ทั้งคู่ทำงานร่วมกันในโครงการนี้

การหาแหล่งข่าวที่เหมาะสมและสร้างความไว้วางใจ

การได้แหล่งข่าวที่เหมาะสมเป็นปัจจัยชี้ขาดความสำเร็จของการสืบสวน ทีมงานแนะนำให้นักข่าวสืบสวนติดต่อแหล่งข่าวเมื่อมีเหตุผลชัดเจน ศึกษาประวัติ และเตรียมคำถามเฉพาะไว้ล่วงหน้า

McNamara กล่าวว่าผู้คนมักยินดีให้ข้อมูลหากพวกเขารู้สึกว่าคุณสนใจเรื่องราวจริง ๆ ไม่ใช่แค่ต้องการข้อมูลเร็ว ๆ การแสดงความเห็นอกเห็นใจและระมัดระวังเมื่อสัมภาษณ์แหล่งข่าวที่มีประสบการณ์บาดเจ็บทางจิตใจช่วยสร้างความสัมพันธ์และรักษาการติดต่อตลอดการสืบสวน

ความร่วมมือและการทำงานร่วมกัน

ทั้งคู่เน้นว่าการสื่อสารที่เปิดกว้าง การแบ่งงาน และความยืดหยุ่นเป็นกุญแจสู่ความสำเร็จ McQue มักรวบรวมข้อมูลจากอัยการและอดีตผู้ดูแลเนื้อหาออนไลน์ของ Meta ขณะที่ McNamara หาข้อมูลและเอกสาร เช่น เอกสารศาลและหมายเรียก จากนักสนับสนุน และพบกับกลุ่ม NGO เพื่อสัมภาษณ์แบบตัวต่อตัว

McQue อธิบายว่าเธอเริ่มจากการดูข่าวประชาสัมพันธ์ของกระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ เกี่ยวกับคดีค้ามนุษย์เด็ก แล้วค้นคว้าในระบบฐานข้อมูล PACER ของศาลสหรัฐฯ หรือขอเอกสารศาลท้องถิ่น จากนั้นจึงพิจารณาความเกี่ยวข้องและติดต่ออัยการในคดีเหล่านั้น

อย่างไรก็ตาม การแบ่งงานไม่ได้ตายตัว - ทั้งคู่บางครั้งก็ข้ามไปหาข้อมูลในพื้นที่ของกันและกันจากแหล่งต่าง ๆ แล้วยืนยันข้อค้นพบร่วมกัน

McNamara กล่าวว่าความทุ่มเทอย่างเต็มที่ ความสนใจในเรื่องราว และความพยายามพิเศษช่วยงานสืบสวนได้มาก "เราทำงานมากกว่าที่ควรเสมอ เพราะเราสนใจในเรื่องราวจริง ๆ"

การยึดมั่นกับเรื่องราว

นักข่าวทั้งสองพบแหล่งข่าวในสถานที่ที่กำหนดไว้ล่วงหน้าและรวบรวมข้อมูลผ่านการบันทึกเสียง วิดีโอ อีเมล และภาพถ่าย พวกเธอยังได้รับสำเนาหลักฐานที่อัยการใช้ ข่าวประชาสัมพันธ์ และเอกสารศาลอื่นๆ เช่น หมายเรียก

ทั้งคู่ใช้เวลานานในการรายงานเรื่องนี้ พูดคุยกับผู้คนมากมาย และพบว่าการสืบสวนนี้ซับซ้อนเกินกว่าจะสรุปเป็นเพียงการจับผิดครั้งเดียวหรือความผิดพลาดของคนคนเดียว

McQue และ McNamara ทำงานภาคสนามเป็นส่วนใหญ่ และใช้อพาร์ตเมนต์เช่าที่พวกเธออยู่ร่วมกันเป็นศูนย์กลางการรายงานข่าว ทุกวันพวกเธอกลับมาประมวลข้อมูลใหม่และจัดระเบียบลงในสเปรดชีตขนาดใหญ่ที่บันทึกทุกรายละเอียด McNamara เสริมว่า "สเปรดชีตเหล่านี้สำคัญมากในตอนท้าย เพราะเราสามารถแสดงหลักฐานทั้งหมด เอกสาร และบทสัมภาษณ์ทั้งหมดที่เรามี แม้จะยุ่งยากแต่จำเป็น"

พวกเธอติดกระดาษแผ่นใหญ่บนผนัง วาดใยแมงมุมแสดงข้อมูลที่มีอยู่และสิ่งที่ยังขาด แชร์ไฟล์ผ่าน Google Docs แต่เพื่อความปลอดภัยและการรักษาความลับของแหล่งข่าว การสื่อสารจำกัดอยู่บนแพลตฟอร์มที่มีการเข้ารหัสแบบต้นทางถึงปลายทางเพื่อป้องกันการรั่วไหลของข้อมูลโดยไม่ตั้งใจ

ตรวจสอบความถูกต้อง

การตีพิมพ์บทความสืบสวนขนาดยาวใน The Guardian มีโครงสร้างที่เคร่งครัด ผู้เขียนต้องแบ่งงานเป็นหลายบท และตรวจสอบข้อเท็จจริงหลายครั้งทั้งโทน น้ำเสียง และความสอดคล้อง เนื่องจากเป็นหัวข้อที่ละเอียดอ่อนและเกี่ยวข้องกับการกระทำผิดทางอาญา กระบวนการตรวจสอบใช้เวลา 4 เดือน

McNamara กล่าวว่า "เราต้องรายงานอย่างฉลาดและรอบคอบที่สุด จึงจะสามารถเผชิญหน้ากับ Meta ได้"

McQue เสริมเกี่ยวกับกระบวนการให้สิทธิ์ชี้แจง "คุณต้องเตรียมทุกอย่างให้พร้อม และให้เวลาพวกเขาแสดงความคิดเห็นอย่างเพียงพอ"

เมื่อทีมนำเสนอผลการสืบสวนหลายสิบประเด็นต่อ Meta บริษัทยอมรับว่าผู้ค้ามนุษย์ใช้แพลตฟอร์มของตน แต่ยืนยันว่ากำลังดำเนินการแก้ไข โฆษก Meta กล่าวว่า "การแสวงประโยชน์จากเด็กเป็นอาชญากรรมที่น่าสยดสยอง เราไม่อนุญาตและทำงานอย่างแข็งขันเพื่อต่อต้านทั้งบนและนอกแพลตฟอร์ม"

ในเดือน มิ.ย. 2023 หลังจากบทความแรกเผยแพร่ Meta ประกาศตั้งคณะทำงานสืบสวนการใช้เว็บไซต์ในการเผยแพร่และขายสื่อล่วงละเมิดทางเพศเด็ก Guardian ระบุว่าบริษัทได้กำหนดนโยบายอื่นๆ ก่อนหน้านี้แล้ว รวมถึง "ซอฟต์แวร์ยืนยันอายุที่กำหนดให้ผู้ใช้อายุต่ำกว่า 18 ปีต้องแสดงหลักฐานผ่านการอัปโหลดบัตรประจำตัว บันทึกวิดีโอเซลฟี่ หรือขอให้เพื่อนร่วมใน Facebook ยืนยันอายุ"

เจ้าหน้าที่รัฐบาลสหรัฐฯ เริ่มให้ความสนใจประเด็นนี้ ใน ก.ค. 2023 หลายเดือนหลังบทความแรกของ The Guardian อัยการสูงสุดรัฐฟลอริดาขอให้ Mark Zuckerberg ซีอีโอ Meta ชี้แจงกรณีจำนวน "มหาศาล" ที่แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียของบริษัทถูกใช้ในการค้ามนุษย์ในรัฐ

ระวังผลกระทบจากความเครียด

การทำงานสืบสวนเป็นเวลาสองปีสร้างความเครียดได้มาก โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับประสบการณ์สะเทือนใจและน่าหดหู่ McQue ยืนยันว่า "การค่อยๆ ดำเนินการเพื่อให้ได้ข้อมูลที่ต้องการ" เป็นกลยุทธ์ที่ถูกต้อง แต่การทุ่มเทกับประเด็นการค้ามนุษย์เด็กเป็นเวลานานไม่ใช่เรื่องง่าย.

ที่มา:
Lessons Learned from Exposing Child Sex Trafficking Online (Majdoleen Hasan, Global Investigative Journalism Network, 22 August 2023)