จับตา: การประคบร้อน-เย็น แตกต่างกันยังไง?

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ให้ข้อมูลว่า อาการปวดสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ทั้งจากการได้รับบาดเจ็บระหว่างการเล่นกีฬา การเดินทาง การวิ่ง อุบัติเหตุจากการหกล้ม การกระแทก การฟกช้ำของส่วนต่าง ๆตามร่างกาย และอาการเคล็ดขัดยอก รวมถึงอาการปวดอื่น ๆ เช่น ปวดศีรษะ ไข้สูง โดยวิธีหนึ่งที่ใช้ในการบรรเทาอาการปวด รวมถึงช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อคือ “การประคบ” ซึ่งเป็นวิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ การประคบเย็นและการประคบร้อน โดยมีข้อควรระวังและความแตกต่างกันดังนี้

การประคบเย็น จะใช้เมื่อเกิดการบาดเจ็บเฉียบพลัน (ภายใน 24-48 ชั่วโมง) อย่างเช่น การวิ่ง การออกกำลังกาย เท้าพลิก โดยการประคบเย็นจะช่วยลดอาการปวดบวม อักเสบเบื้องต้น โดยจะช่วยทำให้เส้นเลือดหดตัว ทำให้เลือดออกน้อยลง มีการดูดซึมน้ำกลับเข้าหลอดเลือดช่วยให้ยุบบวม โดยมีขั้นตอนการประคบดังนี้

นำถุงเจล แช่ในตู้เย็นหรือน้ำแข็ง จนถุงเจลมีความเย็นตามที่ต้องการ
ควรนำถุงเจลสวมปลอกถุงผ้า หรือห่อผ้าขนหนู เพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัสผิวหนังโดยตรง
ประคบทันทีที่บริเวณบาดเจ็บภายใน 24-48 ชั่วโมง นานประมาณ 10-15 นาที ไม่ควรใช้เวลานานกว่านี้ หรือวางอยู่ที่เดียวนานเกินไป และเลี่ยงการประคบบริเวณแผลเปิด เนื่องจากเสี่ยงติดเชื้อ

การประคบร้อน จะใช้เมื่อมีอาการปวดหรือฟกช้ำ (หลังจากมีอาการผ่านไปแล้ว 48 ชั่วโมง) ตึงบริเวณคอ บ่า หลัง น่อง โดยจะต้องไม่มีอาการบวม แดง ร้อน การประคบร้อนจะช่วยลดอาการปวดและผ่อนคลายกล้ามเนื้อ ช่วยให้เส้นเลือดขยายตัว เพิ่มการไหลเวียนของเลือด โดยมีขั้นตอนการประคบดังนี้