ใกล้ช่วงสงกรานต์เรื่องอุบัติเหตุบนท้องถนนก็ถูกหยิบยกมาเป็นประเด็นอีกสังคมครั้ง ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่า ‘เมาแล้วขับ’ คือสาเหตุการสูญเสียที่สำคัญ (ทั้งในต่างประเทศและไทย) บทความจาก แอดมินเพจ Make Life Safe Again ชวนตั้งข้อสังเกตเล็ก ๆ น้อย ๆ กรณีอุบัติเหตุทางถนนและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ใน ‘สหรัฐฯ-นอร์เวย์’

เมื่อวันที่ 6 มี.ค. 2560 สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) หรือสภาพัฒน์ฯ ได้รายงานภาวะสังคมไทย 'ไตรมาสสี่' และภาพรวมปี 2559 ในส่วนของอุบัติเหตุทางถนนนั้นพบว่าอุบัติเหตุจราจรทางบกและผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้นจากไตรมาสเดียวกันปี 2558 (โปรดพิจารณาภาพด้านล่าง)

ไตรมาสสี่ปี 2559 อุบัติเหตุจราจรทางบกและผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้นจากไตรมาสเดียวกันปี 2558 21.6% และ 29.3% แต่มูลค่าความเสียหายลดลง 72.7% ทั้งปี 2559 เกิดอุบัติเหตุและมีผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้น 20.7% และ 31.5% โดยรถที่เกิดอุบัติเหตสูงสุดยังคงเป็นรถจักรยานยนต์เพิ่มขึ้นจากไตรมาสก่อน 11.9% รองมาเป็นรถยนต์นั่งเพิ่มขึ้น 8.5% รถโดยสารสาธารณะลดลง 11.6% รถตู้โดยสารสาธารณะเกิดอุบัติเหตุเพิ่มขึ้น 11.2% ในช่วงเทศกาลปีใหม่ 2560 พบการเกิดอุบัติเหตุ ผู้เสียชีวิต และบาดเจ็บ เพิ่มขึ้น 16% 25.8% และ 17.8% จากช่วงเทศกาลปีใหม่ 2559 ที่มาภาพ: thaipublica.org

สำหรับมาตรการเพื่อความปลอดภัยทางถนน [1] อย่างหนึ่งของไทยคือ ได้ใช้กล้องจับความเร็วมายาวนานแล้วกว่า 30 ปี และใช้ระบบ 'ใบสั่งอัตโนมัติ' มาแล้ว 12 ปี แต่การไม่จ่ายค่าปรับจากกล้องจับความเร็วก็สามารถต่อทะเบียนได้ โดยมีการให้เหตุผลด้านงบประมาณทำให้ฐานข้อมูลของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องไม่สามารถเชื่อมโยงกัน และเมื่อ 1 ก.พ. 2560 ที่ผ่านมา ตำรวจจราจรได้เริ่มใช้มาตรการเข้มงวด [2] ในกรุงเทพฯ คือ ผู้ที่ได้รับใบสั่งจะต้องชำระภายใน 7 วัน หากไม่ชำระจะมีใบเตือน แต่ถ้าหากยังไม่ชำระภายใน 30 วัน จะนำไปสู่การติด 'แบล็คลิสต์' ในการต่อทะเบียน ต่อประกันรถ การทำธุรกรรมกับรถในอนาคต ซึ่งใช้ 'กล้อง' ส่งใบสั่งถึงบ้านผู้ฝ่าฝืนกฎจราจรใน ซึ่งได้เริ่มใช้มาตรการเข้มงวดนี้ในพื้นที่นครบาล ใช้กล้องจับความเร็ว 14 ตัว ส่วนพื้นที่สถานีตำรวจอื่น ๆ เป็นกล้องภาพนิ่ง เป็นพื้นที่ที่พบการร้องเรียนและปัญหา ประกอบกับ 28 สี่แยก [3] ที่เริ่มทดลองกล้องจับฝ่าไฟแดง และจากการเพิ่มมาตรการสองอย่างข้างต้น เมื่อเปรียบเทียบกับ 28 วันก่อน-หลัง พบว่าผู้เสียชีวิตในกรุงเทพฯลดลงเล็กน้อย ข้อมูลจาก ศูนย์ข้อมูลอุบัติเหตุระบุว่าวันที่ 1-28 ก.พ. 2560 เสียชีวิต 51 คน และวันที่ 4-31 ม.ค. 2560 เสียชีวิต 57 คน

เปรียบเทียบสาเหตุการเสียชีวิต 2 อันดับแรกในช่วงสงกรานต์ 2556-2559 และปีใหม่ 2560

อีกเดือนเดียว (เดือน เม.ย.) ก็จะถึงช่วง 7 วันอันตราย(สงกรานต์)อีกครั้ง ผู้เขียนได้ลองรวบรวมข้อมูลเปรียบเทียบสาเหตุการเสียชีวิตมากที่สุด 2 อันดับแรก คือการเมาสุราและการขับรถเร็วเกินกำหนด ทั้งนี้ประเด็นเรื่อง ‘เมาแล้วขับ’ นั้นก็ได้รับการพิสูจน์ในหลาย ๆ ประเทศแล้ว (ไม่ใช่เฉพาะแค่ประเทศไทย) ว่าเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดอุบัติเหตุบนท้องถนน และหลาย ๆ ประเทศรวมทั้งไทยเอง วันนี้ผู้เขียนเลยหยิบยกแง่มุมข้อสังเกตบางส่วนในเรื่อง 'อุบัติเหตุทางถนน' และ 'เครื่องดื่มแอลกอฮอล์' ของประเทศ ‘สหรัฐอเมริกา’ และ ‘นอร์เวย์’ มาชวนอภิปรายกัน

ข้อสังเกตเล็ก ๆ น้อยๆ ว่าด้วยการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนที่เกี่ยวข้องกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ‘สหรัฐฯ-นอร์เวย์’

เปรียบเทียบสัดส่วน (%) การเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนที่เกี่ยวข้องกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ‘สหรัฐฯ-นอร์เวย์’ ที่มาข้อมูล: รายงานความปลอดภัยทางถนนขององค์การอนามัยโลก (WHO Global Status on Road Safety Report) 2009, 2013, 2015

จากสถิติพบภาพรวมนอร์เวย์ตายน้อยลง แต่สหรัฐฯ ตายเพิ่มขึ้น

โดยในปี 2015 ผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนในสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นจากปี 2014 ถึง 7.7% ซึ่งเป็นจำนวนสูงสุดตั้งแต่ปี 2008 และเป็นเปอร์เซ็นต์ที่เพิ่มขึ้นสูงที่สุดตั้งแต่ปี 1966 และอัตราการตายเพิ่มขึ้นเป็น 1.12 คน ต่อ 100 ล้านไมล์ ที่รถในสหรัฐฯ วิ่งในปี 2015 เป็นอัตราที่สูงสุดตั้งแต่ปี 2010 ซึ่งปัญหาหลักก็เหมือนเมืองไทย คือ ความเร็วและการเมาแล้วขับ [4]

ส่วนปี 2016 ตายสูงสุดในรอบ 9 ปี! มูลค่าความเสียหายประมาณ 432,500 ล้านดอลลาร์! ($432.5 billion) และอาจเป็นปีที่อันตรายที่สุดตั้งแต่ปี 2007 ข้อมูลเบื้องต้นจากสภาความปลอดภัยแห่งชาติ (National Safety Council) ระบุว่าประมาณ 4.6 ล้านคนได้รับบาดเจ็บในระดับที่ต้อง 'ถึงมือหมอ' หรือเพิ่มขึ้น 6% จากปี 2015 ส่วนผู้เสียชีวิต 40,200 คน เพิ่มขึ้น 7%, และหากเทียบกับปี 2014 เพิ่มขึ้น 14% เป็นการเพิ่มขึ้นระยะ 2 ปีที่สูงที่สุดในรอบ 53 ปี! (เมื่อนับเป็นระยะทางที่รถทั้งประเทศสหรัฐฯวิ่ง พบว่ามีผู้เสียชีวิต 1.25 คน ต่อ 100 ล้านไมล์ เพิ่มขึ้น 3% จากปี 2015) [5]

ส่วนปี 2016 นอร์เวย์ได้รางวัลชนะเลิศจากสหภาพยุโรปหรือ EU ในฐานะประเทศใน EU ที่ % ของจำนวนผู้เสียชีวิตทางถนนลดลงที่สุด (-20%) จากปี 2014-2015 และหากนับจากปี 2010-2015 ก็ยังเป็นนอร์เวย์เช่นเคยที่ % ลดลงที่สุด เพราะลดลงถึง 44% [6] และยุโรปเป็นภูมิภาคที่ตายทางถนนน้อยที่สุดในโลก [7]  

ตัวเลขสูงขึ้นระดับนี้ คงยากจะพูดว่าตายเพราะเมาแล้วขับลดลง

ทั้งนี้กฎหมายควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของสหรัฐฯในแต่ละมลรัฐแตกต่างกัน [8] ตัวอย่างเช่น มลรัฐยูทาห์ (Utah) [9] ร้านอาหาร: ขายเหล้า เที่ยงวัน-เที่ยงคืน, เบียร์ 10 โมงเช้า - ตี1, บาร์: ขายเหล้าตั้งแต่ 10 โมงเช้า – ตี 1 'ร้านค้า' ที่ถูกควบคุมโดยมลรัฐ ปิดทำการวันอาทิตย์ ส่วนจันทร์-เสาร์ ร้านปิดเวลา 22:00 น. ทั้งนี้ร้านอาหารต้องซื้อจากร้านที่ถูกควบคุมโดยมลรัฐเท่านั้น ในราคาขายปลีก โดยถ้าไม่สั่งอาหาร ร้านอาหารจะไม่ขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ให้, ไม่มีการขายเป็นถัง และบุคคลที่ไม่ใช่เจ้าหน้าที่รัฐ ห้ามนำเข้า (import) เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เข้าสู่มลรัฐ

วิหารมอร์มอนที่ Salt Lake ในยูทาห์ ที่มาภาพ: LDS Temples

แม้ว่า 63% ของชาวยูทาห์นับถือศาสนาคริสต์นิกาย 'มอร์มอน' (Mormon - The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints: การห้ามดื่มสุรา และการไม่ทำมาหากินวันอาทิตย์ เป็นส่วนหนึ่งในหลักปฏิบัติสำคัญของมอร์มอน) แต่สมาชิกสภานิติบัญญัติของมลรัฐยูทาห์ [10] มีถึง 88% ที่เป็นมอร์มอน, สัดส่วนเช่นนี้มิได้เพิ่งเกิดขึ้น จากผลสำรวจโดยมหาวิทยาลัยยูทาห์ (University of Utah) สัดส่วนนี้ไม่ได้เปลี่ยนแปลงตั้งแต่ปี 1991 ซึ่งพบว่า 91 ใน 104 ของสมาชิกสภานิติบัญญัติเป็นมอร์มอนที่แข็งขัน (active) แต่ก็ไม่ได้มีกฎห้ามขายสุราวันอาทิตย์

ส่วนที่นอร์เวย์ พบว่าช่วงเวลาจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์นั้นหากจะซื้อ ‘เบียร์’ ในร้านค้าทั่วไป ในวันจันทร์-ศุกร์ สามารถซื้อได้ถึงเวลา 2 ทุ่ม, วันเสาร์ถึง 6 โมงเย็น และวันอาทิตย์นั้นงดขายครับ! ส่วน 'ไวน์ เหล้า หรือเบียร์ที่มีแอลกอฮอล์ระดับสูง' ต้องซื้อที่ร้าน Vinmonopolet ซึ่งเปิดจันทร์-พุธ เวลา 10:00-17:00 น. , พฤหัสบดี-ศุกร์ เวลา 10:00-18:00 และเสาร์ 10:00-15:00 น. ส่วนวันอาทิตย์ปิด! นอกจากเวลาข้างต้น และวันอาทิตย์ ต้องไปที่ร้านอาหาร/บาร์ โดยเครื่องดื่มที่ผสมแอลกอฮอล์สูงกว่า 22% จะขายเวลา 13:00-24:00. ส่วนเครื่องดื่มที่มีระดับแอลกอฮอล์ต่ำกว่านั้น ขายเวลา 08:00-01:00 น. [12] [13] [14]

นอกจากนี้ในนอร์เวย์มีบริษัทเดียวเท่านั้นที่ได้รับอนุญาตให้ขายเครื่องดื่มผสมแอลกอฮอล์ในระดับที่สูงกว่า 4.75% คือ Vinmonopolet ซึ่งก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 1922 ในฐานะบริษัทจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของรัฐ ซึ่งเป็นเครื่องมือทางนโยบายของรัฐบาลนอร์เวย์ เพื่อจำกัดการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของพลเมือง หลัก ๆ แล้วคือการทำให้ราคาสูงและจำกัดการเข้าถึง [15]

ราคาเฉลี่ยเครื่องดื่มทั่วไป เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ บุหรี่ นอร์เวย์แพงที่สุดใน EU (ตัวเลข คือ %จากค่าเฉลี่ยของ EU โดยค่าเฉลี่ย = 100 ที่มา: ec.europa.eu

เมื่อถามว่า ‘บริษัทของรัฐ-ปิดวันอาทิตย์’ เกี่ยวกับศาสนาคริสต์หรือไม่? ทุกวันนี้สังคมนอร์เวย์ 'ออกห่าง' จากศาสนามากขึ้นเรื่อยๆ [is becoming more and more secular] คือศาสนามีความสำคัญน้อยกว่าในอดีต ทั้งต่อบุคคลทั่วไป และการร่างกฎหมายของประเทศ [16]

การแบ่งกลุ่มมลรัฐที่ประชาชนเสียชีวิตทางถนนเนื่องจากระดับแอลกอฮอล์ในเลือด (BAC) ตั้งแต่ 0.08 ขึ้นไปของสหรัฐฯ ในปี 2014 ที่มาภาพ: wikipedia

ส่วนที่สหรัฐฯ จากการแบ่งกลุ่มมลรัฐที่ประชาชนเสียชีวิตทางถนนเนื่องจากระดับแอลกอฮอล์ในเลือด (BAC) ตั้งแต่ 0.08 ขึ้นไป ในปี 2014 ยูทาห์ก็ติด 1 ใน 20 ของกลุ่มที่ตายน้อยที่สุด คือระหว่าง 5-106 คน

แม้ยูทาห์ดูเหมือนเกี่ยวข้องกับศาสนา แต่นอร์เวย์ 'ออกห่าง' จากศาสนามากขึ้นเรื่อย ๆ อย่างไรก็ตาม สภานิติบัญญัติของยูทาห์ที่ active ทางศาสนา ก็ไม่ได้สั่งปิด 'บาร์' วันอาทิตย์ และหากพิจารณาร่วมกับการมี 3 ใน 10 ของบริษัทเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกอยู่ที่สหรัฐฯ ก็ไม่พบหลักฐานว่าสภาฯที่สมาชิกส่วนใหญ่เคร่งครัดในศาสนาถูก 'ล็อบบี้' โดยบริษัทเหล้าเบียร์ยักษ์ใหญ่

ทว่าร้านที่ถูกควบคุมโดยมลรัฐยูทาห์ก็ 'ปิด' ช้ากว่า Vinmonopolet ถึงสัปดาห์ละ 30 ชั่วโมง (ขอไม่นับเวลา 'เปิด' เพราะน้อยคนที่จะ 'ดื่ม' ก่อนเที่ยง)

คะแนน 'หน่วยงานรัฐด้านกฎหมาย ไม่ใช้ตำแหน่งหน้าที่เพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว' (Factor 2.4) ที่มาข้อมูล: worldjusticeproject.org

แต่สำหรับคนที่อยู่นอกสภานิติบัญญัติ ก็มีดัชนีชี้วัดประจำปี โดยเป็นส่วนหนึ่งของคะแนน Rule of Law Index ที่ถูกผนวกเข้ากับดัชนีอื่นๆใน 'ดัชนีภาพลักษณ์คอรัปชั่น' (Corruption Perception Index - CPI) ขององค์กรความโปร่งใสสากล (Transparency International) และจากการเปรียบเทียบคะแนน 'หน่วยงานรัฐด้านกฎหมาย ไม่ใช้ตำแหน่งหน้าที่เพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว' (Factor 2.4) จะเห็นว่านอร์เวย์ดีกว่าอย่างมีนัยสำคัญทุกปี

ที่มาภาพประกอบหน้าแรก: wikipedia.org